Bugün gündemimizi pek meşgul etmeyen ama üzerine en çok kafa yorulması gerektiğini düşündüğüm konuyu dillendirmek istiyorum. Memleketimizin, yetkilileri tarafından bir türlü rayına oturtulamayan  - benim açımdan - en büyük problemi eğitim... Kısa vadeli bile olmayan tamamen plansız ve geleceği meçhul eğitim sistemimizi ite kaka ilerletmeye çalışıyoruz.

Bizler Türkler olarak pek talihli bir millet sayılmayız. Bunu yeraltı zenginliklerimiz Müslüman oluşumuz coğrafi konumumuz vb. gibi Allah’ın bahşettiği nimetlere göz dikenin çekemeyenin çok olmasına bağlıyorum ancak en büyük talihimiz, üzerimize doğan güneş İslam’dır.

Yüce Allah bu millete 6 asır İslam’a sancaktarlık yapmayı nasip etmiştir.  Abdülhamid Han, üstün zekasıyla mücadele etmesine rağmen Osmanlı devleti en son döneminde; ufku dar, mücadele azmi yitirilmiş ve kendine bile yetmeyen bir devlet haline gelmiştir. Bu döneme kadar tüm dünyaya sözü geçen, 3 kıtada toprağı bulunan daha fazlasına fiilen olmasa da hükmedebilen devletimizin eğitim sistemini inceleyelim…

Enderun:

Enderun mektepleri mevzubahis ise ilk değinilmesi gereken nokta sıkı dini eğitimlerdir. Enderun mekteplerinde dini eğitimlerin yanı sıra birçok spor faaliyeti ve özellikle edebiyat ve genel olarak sanatla ilgilenilirdi. Bu mektebin öğrencileri fıkıh, hadis gibi ilimleri iyi derecede öğrenir. İstanbul medreselerinin önde gelen hocaları tarafından aldığı eğitimler üzere sınavlara tabi tutulurlar ve bu sınavlardan geçenler hocaları tarafından icazet alırdı. İcazet alan kişiler ileriki kademelerde müftü, vaiz, kadı, müderris hatta şeyhülislam bile olabilirdi. Bu aşamaya gelene kadar Enderun okullarında öncelik verilen konuların başında liyakat gelirdi. Farklı dallarda eğitim alan kişi ehli olduğu makamlara atanırdı. Burada bir parantez açmak istiyorum; liyakate verilen önemin bugünümüze bir mesajı var; liyakatli insan bir işi en az maliyetle, mümkün olan en az sürede ve en sağlam şekilde yapandır fakat bugün herhangi bir alanda, o alanın ehli olan insana rastlamak maalesef zorlaşmıştır.

Sokullu üzerinden Enderun anlayışı:

Devşirme sistemiyle başka dine veya başka ırka mensup ailelerin çocukları ebeveyn rızası alınarak eğitimlerden geçer ve devlet bünyesine kazandırılır bunun en büyük örneği olarak Sokullu Mehmet Paşa gözümüze çarpıyor. Devşirilen gençlerden öncelik olarak yeniçeri olması beklenir ancak bazıları Enderun eğitimlerinden geçerek devlet kademesinde görev alabilir. Sokullu Mehmet paşa, aslen Hristiyan bir ruhban ailenin çocuğu olmasına rağmen aldığı iyi eğitimlerin ardından Osmanlı donanmasında kaptan-ı deryalığa kadar yükselmiştir. Ayrıca 14 yıl boyunca 3 farklı padişah döneminde sadrazamlık yapmıştır. Görüldüğü üzere devşirilen bir genç icazetlerle kademe atlayarak liyakat sahibi bir devlet adamı haline gelebilmiştir.

Sözün özü bugün mum ışığıyla aranılan birçok özellik bu okullarda idi. Bu topraklara; yine geçmişte bu topraklarda kullanılmış, başarılı olmuş, gelecek nesillere aktarılmış eğitim düzeninden ve yapısından başka düzenlemeler reva görülmemelidir kanaatindeyim.

Yüce Allah, iyiliği emretmeyi ve kötülüğü nehyetmeyi bu yazılar vesileyle bizlere nasip etsin. Vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim.  Hak Teâlâ bizleri yolundan ayırmasın. Allah’a emanet olunuz.