Hz. Aişe radıyallahu anhadan naklen anlatırlar: “Efendimiz sallallahu aleyhi vesellemin en çok nefret edip kızdığı şey, yalan sözdür. Bir kimsenin yalan söylediğini haber aldığı zaman, o kimseyi, tevbe ettiğini duyuncaya kadar, kalbinden silip çıkarırdı.” (Ahmed b. Hanbel, Bezzar, İbn Hıbban)

Diğer bir rivayet şöyledir: “Efendimiz sallallahu aleyhi vesellem, bir tek yalan duyup gazaba geldi mi, bu gazabı iki-üç ay veya daha çok sürerdi.”

Ebu Davud, Tirmizi, Nesai ve Beyhaki rivayet ediyor: “Yalan yere bir şey anlatıp insanları güldüren kimsenin vay başına geleceklere! … Vay başına geleceklere! …”

Huzeyfe b. Yemani radıyallahu anhu der ki: “Peygamber Efendimiz zamanında, insan bir kere yalan söyleyince münafık sayılırdı. Oysa şimdi, her birinizden günde on kere yalan söz duyuyorum.”

Peygamber efendimiz sallallahu aleyhi vesellem buyuruyor ki: “Yalan söylemek, sadece şu üç yerde uygundur:
1. Savaşta, çünkü savaş hileye dayanır.
2. İki kişiyi barıştırmak için.
3. Karı-kocanın arasını bulmak için.” (Müslim)

Bu ayet ve hadislerden anlaşılacağı üzere, insan doğru olmalı, yalan söylememelidir. Doğruluk hayırlı bir davranıştır, sahibini sonunda mutlaka kârlı çıkarır. Yalan ise zararlı bir davranıştır, sahibine mutlaka kötülük getirir.

Kamil bir Müslüman hile yapmaz, aldatmaz ve ihanet etmez. Çünkü doğruluğun gereği temizlik, insaf ve vefakârlıktır; hile, aldatma, ihanet ve kibir değil. İnce ruhlu Müslüman’ın vicdanı hileye dayanamaz ve sabredemez. Bilâkis onun dehşetinden titrer. Çünkü hile yapmayı İslâm’a mensup olmaktan sıyrılmak olarak kabul eder. Müslim’in rivayet ettiği hadiste Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem şöyle buyuruyor: “Bize silah çeken, bizden değildir. Bize hile yapan, bizden değildir.”

Müslim’in başka bir rivayetinde, “Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem bir yiyecek küfesinin önünden geçti. Elini küfeye sokunca parmaklarına bir yaşlık geldi. Buyurdu ki:
– Bu ne, ey yiyecek sahibi? dedi. Adam:
– Yağmur yağdı, ya Rasulallah, dedi. Buyurdu ki:
– İnsanlar görsün, diye (yaşlığı) yiyeceğin üstüne getiremez miydin? Bizi aldatan bizden değildir.”
Müslüman toplumu sevginin ve nasihatin hâkim olduğu ve fertlerine iyilik, doğruluk ve vefanın galip geldiği bir toplumdur. Orada aldatana, hilebaza, hokkabaza, inkârcıya ve sözünde durmayana yer yoktur.

Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem, hile ve sahtekârlığı şiddetle kınamış. Sahtekârların kıyamet günü ellerinde sahtekârlık bayrağıyla haşrolunacaklarını, o günde, müminlerin onları göstererek bağıracaklarını ve dikkatleri onların üzerine çekeceklerini haber vermiştir: “Her sahtekârın kıyamet günü bir sancağı vardır. ‘Bu filanın sahtekârlığı’ denir.” (Buhari, Müslim)

Günler geçince unutulup gideceğini zanneden o hilebazların, kıyamette sancakları ellerinde bütün insanlara ilân edilecekleri ne utanılacak andır! Bu utançları; herkese şefaat eden Rasulullah sallallahu aleyhi vesellemin kendilerine düşman olunca, bu korkunç durum daha da artacaktır. Çünkü onlar haksızlık suçunu irtikâp ettiler, o sahibini, rahmetten alıkoyan büyük bir suçtur, işleyenin Rasulullah sallallahu aleyhi vesellemin şefaatinden mahrum olacağı büyük bir suçtur: “Üç kişinin kıyamet günü hasımları benim: Bana söz verip sözünde durmayan, hür bir insanı satıp parasını yiyen ve bir işçi kiralayıp çalıştırdıktan sonra ücretini vermeyen.” (Buhari).

İslâm’ın duygularını incelttiği, basiretini açtığı gerçek Müslüman; hile, ihanet, yalan ve sahtekârlığa (ne kadar menfaat getirirse getirsin) düşmandır. Çünkü İslâm bu sıfattaki kişileri, münafıklardan saymıştır. Münafıklar ise cehennemin en aşağı tabakasındadırlar ve onlara yardım eden de yoktur: “Doğrusu münafıklar, cehennemin en alt tabakasındadırlar. Onlara yardımcı bulamayacaksın.”(Nisa; 145)

Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem buyuruyor ki: “Dört şey vardır ki, bunları kendinde barındıran kimse katıksız münafıktır. Bu hasletlerden birinin bulunduğu kimsede münafıklık sıfatlarından biri vardır: Kendine emanet verilince ihanet eden, konuşunca yalan söyleyen, söz verince sözünde durmayan, tartışınca haddi aşan.” (Buhari, Müslim)