Türk Konseyi’nin (Keneş) Önemi
Uluslararası ilişkilerde işbirliği süreçleri siyasi, askeri, ekonomik, kültür gibi çeşitli alanlarda tesis edilirken geçici veya kalıcı işbirliği modelleri söz konusudur. Bu bağlamda geçici işbirlikleri daha çok ikili veya konjonktürel durumlarda öne çıkarken çok taraflı çok sayıda aktörün yer aldığı kurumsal işbirlikleri ise daha kalıcı olmaktadır. Türk Dünyası jeopolitiğinde yaklaşık olarak 25 yıl önce bağımsızlıklarını kazanan devletler ise dış politikalarında birbiriyle işbirliği modelleri geliştirmeyi bir öncelik olarak ele almışlardır. Mevzu bahis işbirliklerinin kalıcı olması arzu edilmiş ve bu bağlamda bir yandan ikili ilişkiler geliştirilirken diğer yandan kurumsal işbirliği modelleri tesis edilmeye çalışılmıştır. Türk Keneşi olarak adlandırılan Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, bu anlayışın bir ürünü olarak Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan’ın devlet ve hükümet başkanları nezdinde itibar görerek kurulmuş bir uluslararası örgüttür. 

Türk Dünyası’nın aktörleri arasında işbirliğinin tesisi ve uzun vadede de bir entegrasyonu hedefleyen bu uluslararası örgüt temel ortak nokta olarak dil unsurunu baz almıştır. Daha çok kültür ve eğitim konularının ön plana çıktığı örgüt üzerinden sürdürülmeye çalışılan süreçte TÜRKSOY, TÜRKPA, Türk Üniversiteler Birliği, Uluslararası Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı ve Türk İş Konseyi gibi yapılar inşa edilmiş veya bu yapılarla eşgüdümlü faaliyetler yürütülmeye çalışılmaktadır. Dolayısıyla söz konusu oluşum hem Türk Dünyası devletlerinin bir araya gelebildiği ve çeşitli alanlarda ortak hareket edebilme serbestine hizmet eden önemli platform halini almış hem de Türk Dünyası’nın ortak paydada buluşabilme ve bir ortak kimlikle hareket etme yeteneği kazanması bağlamında vücut bulmuştur.

Türk Dünyası’nda uzun yıllardır özlenen işbirliği ruhunun oluşturulması bağlamında tesis edilen Türk Keneşi söz konusu devletleri ortak bir çatı altında bir araya getirmektedir. Kurucu metinlerine bakıldığında ortak dil ve etnik kökene vurgu yapılması, “Türk Dünyası” kavramına sıkça yer verilmesi ve ilerleyen dönemler için bir entegrasyon ruhunun oluşmasını amaçlayan örgüt, gerek üye devletler gerekse bölge için önemli bir pozisyondadır. Askeri bir niteliği bulunmayan söz konusu örgüt, realist terminoloji ile yüksek politik konularda etkili olmasa da alçak politika konularında etkili olabilmektedir. Ayrıca söz konusu işbirlikleri bir alanda başlayıp diğer alanlara yayılma özelliği gösterebileceğinden Türk Keneşi’nin varlığının ve aktivasyonunun devam ettirilmesi önemlidir. Çünkü günümüzde bilim ve kültür alanlarındaki işbirliğini öne çıkaran devletler bu tecrübeden hareketle ilerleyen dönemlerde askeri ve politik işbirlikleri ve dahası entegrasyon denemeleri yapma imkanına sahip olabilirler. Sonuç olarak; özellikle kültür, eğitim ve ortak değerler üzerinden bir işbirliği süreci tesis etmeyi hedefleyen Türk Keneşi, Orta Asya Cumhuriyetlerinin entegrasyon süreçlerinde büyük öneme sahiptir. 

KAYNAKÇA
ABDIKADIROVA, Ediliya, “Orta Asya’da Entegrasyon Süreçleri”, Reforma, Cilt:2, Sayı: 74, Mayıs 2017, s.65-70.
AMİRBEK, Aidarbek ve ANUARBEKULY, Almasbek ve MAKHANOV, Kanar, “Türk Dili Konuşan Ülkeler Entegrasyonu: Tarihsel Geçmişi ve Kurumsallaşması”, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı: 3, Aralık 2017, s.164-204.
EROL, Mehmet Seyfettin ve ÇELİK, Kadir Ertaç, “Türk Dünyası’nda İşbirliği Denemesi: Türk Keneşi ve Kazakistan”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt: 17,  Sayı: 2, Aralık 2017, s.15-32.
EROL, Mehmet Seyfettin ve ŞAHİN, Mehmet, “Bağımsızlıklarının 20. Yılında Orta Asya Ve Kafkasya’daki Türk Cumhuriyetlerinin Entegrasyon Süreci (1991-2011)”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 37, Bahar 2013, s.111-136.
YILMAZ, Baha Ahmet, “Soğuk Savaş Sonrası Türk-Orta Asya İlişkilerinde Türk Keneşi’nin Rolü: Dönemler ve Değişim Dinamikleri”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 1, Aralık 2019, s.1-25.