Benedict Anderson, “Hayali Cemaatler”de “uluslar, tanrı tarafından verilmiş ırksal ayrılıklar değildir; uluslar tamamen hayali bir kurgunun ürünüdür bu anlamda ulus soyut bir kurguya sahiptir.” der ve bu kurgunun matbaa ve kitle iletişim araçlarıyla sağlandığını söyler. Ulusun kurgusu bu ikisi ile modern devlette sağlanır. Matbaanın ve kitle iletişimin tamamı ulusun kurgusunu kolaylaştıran aletler olarak karşımıza çıkar. 

E. Gellner’a göre ulus, inanç ve düşünce kavramı etrafında oluşur. “Ulus kurgusunu ortaya çıkaran kişiler ise liderler, teorisyenler, kanaat önderleridir.” der. Sizin hangi ulusa ait olduğunuzu belirleyen şey okumuş olduğunuz kitaplar ve düşünürlerdir. Sanayi toplumu sonrası dönemde ulusun inşası daha kolaydır. Ulusçuluk, sanayi devrimi sonrası toplumun getirdiği işlevsel bir yapıdır. İş bölümünü sağlamak için bazı kurgusal yapılara ihtiyaç oldu. Burada mühim olan kavram; eğitimdir. Bilinçli bir yurttaş yetiştirmek için eğitim şarttır. E. Gellner ulusu analiz etmek için yukardan bakar.

Eric Hobsbawm’ın, Gellner ile ortak düşündüğü noktalar vardır. Ulusal karakterlerin, modern olduğunu düşünür. Misalen; Fransızların kaba olması, İngilizlerin pragmatizm davranışı, Türklerin misafirperverliği ona göre modern bir kurgudur. Bunlar geçmişte olduğu için bugün var değil. Bugün olduğu için ulusun bir karakteri olarak vardır. Ulus için misafirperverlik bile bir parametre olabilir. 

Eğer, ulus ile devlet bir düşünülmezse ulus ve devletin bir anlamı olmaz çok farazi kalır. Ulusu analiz edebilmek için Gellner’in aksine toplumun en küçük mikro yapı taşı olan bireye bakmak gerekir. Birey analiz ederek ulus kurgusunu oluşturabiliriz. Bireyi analiz etmek için kullanılan parametreler; umutlar, çıkarlar, taleplerdir. Ulusu meydana getiren, bir tek yapan şey bireylerin umut çıkar ve taleplerinin benzerliğidir. Ne kadar benzer olursa oluşturma ihtimali o kadar fazla olur. Ulus-devlet-halk birbirleri ile özdeştir. Bugün devrimler itibariyle ortaya çıkan modern devlet, dünyada bu işlevsel mekanizmayı kullanarak var olabilir. Tüm devletler bir ulusa sahiptir fakat her ulus bir devlete sahip değildir. (Katalanlar vs) 

Ulus-devlet özdeşliğinden üç temel kriteri vardır.
1. Topraklar üzerinde yaşayan halkın geçmişte bu devletle bir bağının olması gerekir.
2. Yazılı ulusal bir edebi geçmiş olması gerekir.
3. Kollektif bir bilinç oluşturacak emperyal bir halka sahip olması gerekir. Aslında modern devletin halkı sürekli bir siyasal mücadele(fetih politikası) içerisindedir. Devletler, sürekli olarak bir emperyal mücadelenin içindedir. Bir Türk’ün Osmanlı sınırlarına ulaşmak istemesi, bir Amerikalı'nın kendisini Avrupalı’dan ayrı ve üstün görmesi ulus olma sürecinde çok mühimdir. Bu kolektif emperyal bilinç ulusu destekler.
Giddens, “Ulusçuluğu, ulusu, ulusal devleti birbirleri ile özdeş olarak kullanmak yanlıştır üçü de birbirinden farklı şeyleri anlatır” der. Ulus devletin ortaya çıkmasının sebebi milliyetçilik duygularıdır. Üniter merkezi devlet kurmak için tarihte işlevsel bir görevi vardır.