Kuşkusuz demokrasi gibi bir kavramı ölçmek ve en iyi olanı bulmak kolay olmamaktadır. Demokrasi tipi her ne olursa olsun mühim husus demokrasinin varlığından bahsedebilmek için asgari şekil şartları dışında pratikte ortaya konan demokrasinin temel ilkeleridir. Demokrasinin olmazsa olmaz ilkelerinden olan özgürlük, özellikle düşünce özgürlüğü hiçbir biçimde göz ardı edilmemelidir. Aynı zamanda sosyal eşitlik var ise düşünce özgürlüğü mana bulur.

Demokrasiyi var eden bir diğer şartta siyasal temsil, siyasal katılımdır aksi gerçekleşirse demokrasiden söz etmek mümkün olmaz. Yine insan hakları en öne çıkan mefhumlardan biri olarak en üst derecede verilmeli ve korunmalıdır. Tüm bu gereklilikler demokrasi adına vazgeçilemeyeceği gibi bu şartlara ne kadar fazla yaklaşılırsa demokratik yönetim biçimi de o denli gerçekleşmiş olur.

Günümüzde nüfusun fazla olması sebebiyle ve yayılınan geniş coğrafyaya bakınca doğrudan demokrasi ütopyadan ileri gidemiyor. Her ne kadar İsviçre’nin bazı kantonlarında uygulansa da makro boyuta geçince bunun sağlanması mümkün değildir. Batıda ve ülkemizde var olan sistem, bireylerin yönetme yetkisini temsilcilere devrettiği temsili demokrasi sistemidir. Temsili demokraside halk kendisini yönetenleri seçim ile iş başına getirir. Fakat bunun gerçek demokrasi olduğunu söylemek mümkün değildir. Gerçek demokraside egemenliğin meşru kaynağı halktır. Günümüz temsili demokrasilerinde egemenlik hakkı ve yetkisi milletin seçtiği temsilcilere devredilmiştir. Temsili demokrasilerde seçimle işbaşına gelen siyasal iktidarlar bu seçimlerden hareketle kendilerini milli iradenin temsilcisi addederler.

Temsili demokrasilerde seçimle iş başına gelmiş olan siyasal iktidarların milli iradeyi temsil ettiğini düşünmek abesle iştigalden öteye geçmemektedir. Çünkü; bu tür kurumların ya da siyasal iktidarların milli iradeyi temsil edebilmesi için ya oybirliği ile ya da nitelikli çoğunluk ile seçilmeleri gerekmektedir. Bu şekilde birliğin sağlanması mümkün olmayacağı için sistemlerin kurulduğu ve sunacağını temin ettiği demokrasi unsurları ütopik bir vaziyet almaktadır.

Demokrasi ve hukuk alanında birçok çalışması olan Fransız düşünür Rousseau’ya göre: “Kelimenin tam anlamıyla gerçek bir demokrasi hiçbir zaman var olmadı ve var olmayacaktı.” demektedir. Bu sözler gerçek demokrasinin ne kadar olağanüstü olduğuna vurgu yapmaktadır.

Azınlığın, fakirin, köylünün hakkının korunduğu, demokrasinin silah olarak değil de ilaç olarak kullanılacağı günlere varmak temennisiyle...