Allah'ın son peygamberine söylediği ilk söz: OKU ! 

“Yaradan Rabbinin adına oku.

O insanı alâktan* yarattı. 

Oku! İnsana kalemle yazmayı ve bilmediklerini öğreten Rabbinin cömertliğinde sınır yoktur.” (Alâk süresi, 1-5)
Peygamberler silsilesinin son halkasında, son kez seslenirken Allah, son peygamberine söylediği ilk sözlerde, okumaya, kalemle yazmaya, öğrenme ve öğretmeye dikkat çekerek, kıyamete kadar insanlığın en önemli meselesinin ve birinci öncelikli gündeminin bilgi olduğunu kesin ve net bir şekilde ferman eylemiştir.

Kainatın gözbebeği, varlıklar aleminin en şereflisi olarak yaratılan insanı, Allah'a muhatap kılan en önemli özelliği, öğrenen ve öğreten bir varlık olmasıdır. Öğrenme ve öğretmenin en önemli aracı olan okuma ve yazma kabiliyetidir.
İnsan bu yeteneği sayesinde, dünyanın en değerli hazinesi ve en büyük gücü olan bilgiyi elde etme ve onu kullanma imkanı bulmuştur. Bu imkanı, doğru kullanma, insanlığın hizmetine sunma, bilgi ahlakının konusudur. 

Bilgi insanı diğer canlılara karşı sadece güçlü ve hakim kılar. İnsanı diğer tüm varlıklardan üstün kılan şey ise bilgiye sahip olması değil, o bilginin ahlakına sahip olmasıdır.

Bilgi hammadde ise, bilgi ahlakı onun işlenmiş, insanlığın hizmetine sunulmuş halidir.

İlim sonsuz bir derya ise, bu deryanın, en iyi dalgıcı, yüzücüsü, kaptanı, kaşifi  bilginin ahlakını kuşanan insandır. İşte insanı diğer varlıklardan üstün kılan bu özelliğidir.

Bilgiyi güce, gücü adalete dönüştüren yegane etken ahlaktır.

Dünyayı da ahireti de cennete çeviren bilginin ahlakıdır. Ahlakın engin şefkatinden mahrum olan bilgi ise, hırs, menfaat, intikam gibi tüm kötülüklerin esiri olup, dünyayı kasıp kavuracak, dünyayı da, ahireti de cehenneme çevirecek en büyük silah olacaktır. Binlerce meş'um örneği ile dolu olan insanlık tarihi, bu gerçeğin maalesef en büyük şahididir.

Ahlaktan mahrum bilgiyle elde edilen imkanlar ve güç, tarih boyunca insanlığı felakete sürükleyen korkunç bir silaha dönüşmüştür. Geçmişte, insanların eliyle yine insanlığın başına gelen büyük felaketlere, hiçbir sınır tanımayan ahlaksız bilgi sebep olmuştur. ‘Kontrolsüz güç, güç değil’, sınır tanımayan felakettir. Gücü dizginleyen, insanlığın hizmetine sunan şey ahlaktır.

Bilgiyi insanlığın hizmetine sunan ahlak, insan hayatını her yönden güzelleştirip kolaylaştırırken, insanın her derdine deva bulurken; ahlaktan yoksun bilgi, her devirde insanlığın başına türlü belalar açmış, nice felaketlere sebep olmuştur. Dünyanın dengesini bozup, insanın kendi eliyle dünyayı günbegün  yaşanmaz bir hale getirmesi de yine ahlaktan yoksun bilgi sayesindedir.
____
* Alâk, alâka kelimesinin çoğuludur. Biyolojik bir varlık olan insanın, (embriyo, hücre) yapışan, tutunan bir maddeden (zigot) yaratıldığını, sosyal bir varlık olarak ise, ilgi, alâka ve sevgiye muhtaç bir varlık olarak yaratıldığını ifade eden muhteşem bir ifadedir. İnsanın özü, cevheri sevgiden teşekkül etmiştir. İnsan yakın ilgiye ve sevgiye muhtaç bir varlıktır.