Sanatın her alanında olduğu gibi müzikte de büyük çaplı bir değişim yaşanıyor. 20. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren müziğin tanımı her geçen 10 yılda daha farklı bir hale büründü.

Oysa müzik, Batı dünyasında 17. yüzyıldan 1920’lere kadar klasiklerin tekelinde kalmıştı.

Barok dönemin 1600’lü yıllardaki saltanatından, Jazz’ın 20. yüzyılda Amerikan şehirlerinde boy göstermesine kadar nehir dalgasızdı.

Klasikler o yıllarda “müzik” diye isimlendiriliyordu. Diğer janrlar batı müziğinden türemeye başlayınca esas müzik ‘klasik’ olarak adlandırılmaya başlandı.

Orta ve Kuzey Avrupa’da (ve Rusya’da) müziğe erişim imkanı bulunan şanslı azınlık yıllar boyunca Bach, Salieri, Mendelssohn, Tchaikovsky ve diğer büyükleri dinledi.

Sonra bahse konu büyük değişimler yaşanmaya başladı. Pop, blues, rock ve elektronik müzik gibi türler yükseldi. Yeni müzik janrlarının türemesi ve üretimde önceliğin ticari hedeflere yönelmesi ile enstrümantal kalite inişe geçti. Son 20 yılda müziğin tüketilen bir meta haline gelmesiyle beraber tamamen çakıldı.

Sanatın hitap ettiği kesimin değişmesi, içeriği olumsuz anlamda başka bir boyuta taşıdı (Geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan halk müziği, görece bu savın dışında kalır)

Bu olumsuz anlamda başka boyuta geçiş, günümüzde kültür emperyalizmi ile beraber felaket düzeylere ulaştı. Amerikan kültürünün egemen olduğu ulus devletlerde rap müzik son yılların popüler malzemesi haline geldi.

Artık arkadan yetişen nesiller rap müzik ile yatıp kalkıyor. Sosyal statü ve eğitim düzeyi farketmeksizin, özellikle de büyük şehirlerde söz konusu kültüre büyük bir talep olduğunu görüyoruz.

* * * *

Yukarıdaki bölümde müziğin uzun bir dönem benzer niteliklerin etrafında gezinip, geçtiğimiz yüzyılda epik bir değişim geçirdiğini vurguladık. Şimdi keskin bir manevra ile Türkiye’ye dönelim.

Ülkemizde kendi dönemlerinde popüler olmuş iki eserin sözlerine bakalım. Sözler üzerinden müzik ve kültür alanındaki değişimin ne aşamaya geldiğini anlamaya çalışalım.

Odaklanacağımız eserler Barış Manço’nun 1981 yılında piyasaya sürdüğü Alla Beni Pulla Beni şarkısı ile bu sene BLOK3 adlı rap sanatçısı tarafından çıkarılan YAPTIRICAZ TIRNAKLARINI teklisi.

Barış Manço Alla Beni Pulla Beni eserini, en büyük hitleri sayılan Gülpembe ve Dönence’nin de içinde yer aldığı Sözüm Meclisten Dışarı albümüyle dinleyiciye sunmuştu. Şarkı o dönem bomba gibi patlamış ve büyük beğeni kazanmıştı. Eserin sözlerinden bazı kesitler şöyle;

Senin için dağları deler, yol açarım, yâr
Senin için denizleri kuruturum, yâr
Senin için gök kubbeyi yerlere çalarım, yâr
Canım' iste, canım bile sana kurban, yâr

Dağlar, taşlar, uçan kuşlar senin olsun, yâr
Deniz, derya, gökler hep yerinde dursun, yâr
Gönlüm senden bir şey ister, nasıl desem, yâr?
Alla beni, pulla beni, al koynuna, yâr

Saçlarına yıldızlardan taç yapayım, yâr
Bir nefesle güneşleri söndüreyim, yâr
Çıra gibi uğrunda ben yanayım, yâr
Canım' iste, canım bile sana kurban, yâr

Ara vermeden BLOK3’ün YAPTIRICAZ TIRNAKLARINI parçasının sözlerine bakalım;

Piyasayı kaptım, buldum anahtarını
Valla' yedir'ce'm sana o laflarını
Bebeğim, şu an ufacık bi' işim var
Rahat ol, yaptırıca'z tırnaklarını

Oynarım sizle top gibi
Hatun istedi vermedim ilgimi
Saçın kenarlar sıfır, kaşlar hep çizik
Anlayacağın hırsız dili

Çok hızlıydım, artık yoruldum
Yeah, harbiden sana kuruldum
Bu hatun peşinden koşayım istiyo'
Koşmak istesem yarışçı olurdum

İki parça da çıktıkları dönem dinleyici tarafından ilgi görmüş ve beğeniyle dinlenmiş şarkılar...

1980’lerdeki popüler müzik anlayışı ile 2020’lerdeki popüler müzik anlayışı...

Müziğin herkes tarafından üretilebilir hale gelmesi kime yaradı tartışılır ama müziğin kendisine yaramadığı ortada.

Var oluşu itibariyle çoktan mahvolmuş bu alt kültür ne zamana kadar sürecek bilinmez. Spotify uygulamasındaki ‘Türkiye En İyi 50’ (en çok dinlenenler en iyi diye niteleniyor) listesini baz alırsak yakın zamanda bitecek gibi durmuyor.

Endişe verici.