Ahmet Sefa DİKTEPE

Ahmet Sefa DİKTEPE

Türk-İslam Medeniyetinin Öncüleri (VIII) Cabir Bin Hayyan

Türk-İslam Medeniyetinin Öncüleri (VIII) Cabir Bin Hayyan

Modern kimyanın babası olarak ün salmış, atomun parçalanabileceği fikrini bundan yaklaşık 1300 sene önce ortaya koymuş “Cabir Bin Hayyan” doğum yerine dair kesin bir kayıt olmamasına karşın araştırmacıların kahir ekseriyetinin ittifak ettiği “Horasan” şehrinde doğduğu söylenmektedir. Tebe-i Tabiinden olan bu büyük ilim adamı için İbni Haldun “Kimyacılar kimya ilmine “ilmi Cabir” derler” diye nakletmiştir.

Maddelerin altına dönüştürülmesi için metotlar geliştiren simya ilminin de üstadı olan Cabir Bin Hayyan, geliştirdiği element anlayışı, denge teorisi yaklaşımı, icat ettiği alet ve düzeneklerle kimyanın babası olarak kabul görmüştür.
Cabir Bin Hayyan’ın bundan yaklaşık 1300 sene önce atomla ilgili söyledikleri ise şunlardır: “Maddenin en küçük parçası olan ‘el-cüz’ü la yetecezza’da yoğun bir enerji vardır. Yunan bilginlerin söylediği gibi bunun parçalanamayacağı söylenemez. Atomda parçalanabilir. Parçalanınca da öyle bir güç meydana gelir ki bir anda Bağdat’ın altını üstüne getirebilir. Bu Allah-u Teala’nın kudretinin nişanıdır.”

Dünya üzerindeki ilk kimya laboratuvarını kuran Cabir bin Hayyan fizik, matematik, astronomi, felsefe ve dinler tarihi üzerine de çok önemli eserler vermiştir. Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Cabir bin Hayyan felsefeyle uğraşanlar tarafından filozof, kimyacılar tarafından kimyager, tasavvuf âlimleri tarafın sufi olarak vasfedilmiştir. 

17. yüzyıla kadar kimya sahasında kimse onun seviyesine kimse çıkamamıştır. 17. ve 18. Yüzyıllarda ise yapılan buluşların kaynağını yine onun eserleri teşkil etmiştir. Özellikle bugün kimya ilminde mevcut olan birçok orijinal keşif, tabir ve metotlar hemen hemen bütünüyle ona ait veya ondan esinlenilerek yapılmıştır.

Cabir bin Hayyan kitapları Batı’da sahiplenilmiş ve tercümeleri yapılarak birçok üniversitede okutulmuştur. 

Kimyevi birçok bileşiği ilk defa elde eden Cabir bin Hayyan’ın eserlerinden birçoğu günümüze ulaşamasa da zamanı yenerek günümüze kadar gelen eserleri de onun ilim sahasına yaptığı büyük hizmetleri anlamamız için yeterlidir.

Doğu’da ve Batı’da birçok dilde basılan eserlerinden bazıları şunlardır:

Kitab-ül Beyan, Kitab-ül Hacer, Kitab-ün Nur, Kitab-ül Mülk, Tefsir-ül İstika, Kitab-ül İzah, Kitab-üt Tecrid…

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
SON YAZILAR