İnsanlığı cehaletin karanlığından ilmin aydınlığına taşıyanlar her medeniyetin en kıymetlileri olmuştur. Fakat bu Türk-İslam medeniyeti için ayrı bir hal aldı. Unutulan ve unutturulan âlimler mezarlığına döndürülmek istenen bir medeniyetin münevverlerini geçen hafta köşemize taşıyacağımızı ifade etmiştik. 

Bu yazımızda başlangıç olarak Resulullah’ın Kur’an-ı Kerim ışığında aydınlattığı Orta Çağ âlimlerinden İbni Firnas’tan bahsedeceğiz. Yine batılı tarihçilerin ve ilim adamlarının birçoğunun dikkatini çekmiş olan bu büyük âlim günümüzde İspanya ve Portekiz topraklarının olduğu o zamanlar Endülüs İslam Devleti’nin kontrolü altında olan Kurtuba şehrinde doğmuştur. Doğum tarihi net olarak bilinmese de kaynakların kahir ekseriyeti 810 tarihi üzerinde ittifak etmişlerdir.

Birçok kaynağa göz attığınızda uçağın ilk mucidinin Wright Kardeşler olduğunu görürsünüz. Fakat bu hiç de göründüğü gibi değildir. Wright Kardeşlerden tam 1025 sene önce ilk uçağı yapıp uçmayı başaran âlim Abbas Kasım İbni Firnas’tır.

Tarihin yazıya dökülmemiş çağlarından bu yana insanoğlunun en büyük hayallerinden biri de uçmaktır. İnsanoğlu kuşlar gibi gökyüzünün derinliklerinde uçmayı hep bir hayal olarak aklının bir köşesinde tutmuş ve bunun içinde birtakım gayretler göstermiştir. Bu sevdaya kapılarak uçma denemeleri yapanların birçoklarının hayatı bu hayale kurban gitmiştir. Ancak tarih kaynakları Endülüslü Müslüman bilim adamı İbni Firnas’ın uzun bir çalışma maratonu sonucunda yeni bir icada imza attığını, bir cihaz yapıp üzerine kumaş geçirerek bu aleti çalıştırıp uçtuğunu kaydeder. Üstelik havada uzun süre süzülerek uçan bu aletin, yavaşça yere indiği tarih kitaplarının bizlere naklettiği bilgiler arasındadır. Batı medeniyetinden bin sene farkla İslam medeniyetine kazandırılan ayrıca batılı tarihçilerin bazıları tarafından da dürüstçe itiraf edilen ilk uçak İbni Firnas’ın eseridir. Meşhur Profesör Philip Khuri, Hitti Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi adlı eserinin 3. cildinin 951. sayfasında şöyle der; “İbni Firnas, insanın uçması konusunda ilk ilmi ve pratik teşebbüsü yapan kimse olarak bilinmektedir.”

Evet, Batı âlimlerince de bu denli saygı görmüş bu Müslüman bilim insanımız Wright Kardeşlerin ötesinde 1025 sene önce uçmayı başarmıştır.

21. yüzyılın “Yeni Türkiye’sinin” ve ekseriyetle tüm Türk İslam dünyasının havacılık sanayisi hala Avrupa ve Amerika’ya endeksli ise tekraren şapkamızı önümüze alıp düşünmemiz gerekmektedir.

Tabi ki Abbas Kasım İbni Firnas’ın ilim dünyasına katkısı sadece bununla da sınırlı değildir. Kimya, fizik, astronomi alanlarında da büyük hizmetleri olmuştur. Aynı zamanda bir şair de olan İbni Firnas el-Makata adlı saatin de tasarlayıcısıdır. Bir kısım metotlarla bazı taşlardan cam imal etmeyi de başaran bu âlim bu yönüyle de cam sanayisinin öncüsü olmuştur. Ayrıca netleştirme özelliği olan camı imal etmesi onun gözlüğün mucidi olarak da kabul edilmesini sağlamıştır. Güneş ve gezegenleri hareket halinde gösteren bir Planetaryumda Firnas’ın eserleri arasındadır. Modern çağda Planetaryum (Gezegenevi) güneşin, yıldızların, gezegenlerin ve diğer gök cisimlerinin yapay görüntüsünün özel bir yansıtıcı yardımıyla kubbe şeklindeki tavana yansıtıldığı gösteri salonlarına verilen isimdir. Aslında bunun fikir babası ve mucidi de İbni Firnas’tır.

Ayrıca o dönemde Mısırlılar tarafından bilinen kaya kristallerini kesme yöntemini geliştirmiş ve bunun sonucunda da Endülüs kuartz imalatına başlamış ve Mısır’dan kuartz ihracını bırakmıştır. Ayrıca İspanya’da İslam musikisinin Endülüs toplumuna mal olması da onun bir eseridir.

Hakkında çok ayrıntılı bilgiye sahip olmadığımız Abbas Kasım İbni Firnas bu eserleriyle dahi Batı’da adı şan ve şerefle anılan birçok batılı münevvere bin yıl öncesinde ilham kaynağı olmuştur. Fakat nedeni bazılarınca meçhul bizce malum olan şekliyle onun tarihin tozlu raflarına kaldırılması da bir Batı eseridir. Yüzyıllarca İslam âlimlerinin kitaplarını ders kitabı niteliğinde okuyan Batı medeniyeti bu mümtaz şahsiyetlerin yerine kendi sahte şahsiyetlerini ikame ettirerek onları kitaplarımıza sokmuştur. Fakat başta da dediğimiz gibi kendileri bile bu bilim insanlarımız karşısındaki hayretlerini gizleyememişlerdir. Bakın bu seferde Alman bir tarihçi olan Sigrid Hunke şu itirafta bulunuyor; “İbni Firnas yaptığı bu uçakla İkaros'un rüyasını gerçekleştirmiştir.”

Prof. Dr. Osman Turan Hoca ise İbni Firnas hakkında şu beyanı bizlere aktarıyor; “İslam medeniyetinde modern havacılığın öncüsü” dahası da şöyle dökülüyor dilinden “Daha doğrusu şu dünya tarihinde ilk defa uçmayı gerçekleştiren, uçak yapan bir Müslüman’dır.”