Tüketim kültürü olarak diziler -2
Bir tüketim kültürü oluşturmada dizilerle firmalar kendisini göstermek, tanıtmak, ürününü pazarlamak, dolayısıyla kâr elde etmek amacıyla tüketicileri etkilemeye çalışırlar. Onlara moda tabirle en yeni olanı prestij ve dizi karakterleriyle özdeşleştirme adına satın alınması gerektiğini öğretirler. Tüketim kültürü oluşturmada televizyon dizileri dizi karakterleri üzerinden tüketim mal ve hizmetlerinin pazarlanması stratejisi bakımından günümüzün en etkili satış yöntemlerinden biridir diyebiliriz.
Televizyon dizileri izleyicilere model alınacak özdeşleşecek kimlik modelleri sunarken, bireylerin nasıl görünmeleri, nasıl davranmaları gerektiği konusunda eğitmektedir. Dizilerle kurulan duygusal bağlılık süreç içerisinde ise;
Zamanı ve yapılacak işleri dizinin oynadığı saatlere göre ayarlama. Kurtlar vadisi filminin özellikle ilk senelerinde Perşembe akşamlarının vazgeçilmezi olup sanırsınız çarşıda pazarda herkes bu diziyi izliyor. Bu anlamda dizilerde olaylar çok yavaş ilerlemekte, bölümler en heyecanlı yerinde kesilerek, bir sonraki bölümde izleyicide merak öğesi kullanılarak tekrar ekran başına çekilmektedir. Hatta bir bölümü kaçıran izleyiciler diziden kopmasın diye önceki bölüm uzunca bir özetle sunulmaktadır. Her bölümde bizimle birlikte olun çağrısı yaparken, amacı var olan sorunların yanıtlarını bulmak değil, yeni sorunların nasıl ortaya çıkacağını izleyiciye göstermektir.
Bölümler arasında kesintisiz bir öykü anlatılmaktadır. Parasal anlamda ülke ekonomisine katkı sağlaması açısından yıllarca süren Türk dizilerimiz vardır. Başta Kurtlar vadisi olmak üzere, İstanbullu Gelin, Diriliş Ertuğrul, Ezel, Aşk-ı Memnu, Sıla, Öyle Bir Geçer Zaman ki, Fatmagül’ün Suçu Ne? , Medcezir, Binbir Gece, Paramparça, Gümüş, Adını Feriha Koydum, Aşk ve Ceza , İffet , Asi, Dila, Karadayı, Payitaht Abdülhamit…
Dizinin karakterlerinin biriyle özdeşleşme
Dizi karakterlerinin birinin -ki bu genellikle ana karakterler olur- davranışlarını taklit etme
Dizideki belli söz ve söz kalıplarını sık sık kullanma
Hayallerini ve düşüncelerini o karakterle kurma ve süsleme
Normal hayatta kendisini özdeşleştirdiği dizi karakteri sanma. Burada bir örnek vermek gerekirse kendisini Polat Alemdar ile özdeşleştiren bir kısım gençlerin ara sokaklarda kabadayı kabadayı yürüdüğüne çokça şahit olmuşsunuzdur. Bir gün derste arka sıralarda oturan biraz da kabadayı bir öğrencimin bana –Hocam, artık bana namı diğer Polat Alemdar diyebilirsiniz, demesi buna en güzel örnektir.
Sevilen dizi filmin ana karakterinin, karakterlerin veya filmin posterlerini odaya asma
Sevilen dizi karakteri gibi giyinme arzusu,
Sigara kullanan veya alkol alan özdeşleşilen karakterle birlikte sigara içme, alkol alma davranışları geliştirme,
Dizinin çekiminin yapıldığı mekânlara gidilip ziyaret edilmesi. Özellikle Mardin, Şanlıurfa ve Kapaodakya bölgelerinde çekilen dizi filmlerin fazlalığı halkın buralara olan ilgisini artırarak turizmini etkilemiştir diyebiliriz.
Dizi filmle alakalı görsellerle veya dizinin ana karakterini bilgisayar, tablet ve cep telefonunun ekran görüntüsü yapma vs. oluşturmaktadır.
Bir tüketim kültürü olarak diziler insanların hayal kurma ihtiyacına cevap vermekte, onlara gerçek hayattan pembe dünyaya kaçışı sunmaktadır. Günümüz modern çağda diziler, hikaye veya masal anlatıcısı olarak gönüllü tüketici bireylerini tüketim malzemesi olarak kullanmaktadır. Sadece maddi olanı tükettirmekle kalmayıp sosyal hayatın manevi unsurları diyebileceğimiz aile, sosyal ilişkiler, değerler, davranış kalıpları, söz kalıplarını vs. etkilemektedir. Bu anlamda yeni sosyal ilişkiler, yeni davranış biçimleri, yeni ve Türkçe olmayan kelimeler, yeni değerler, yeni deyimler, yeni bakış açıları oluşturmaktadır. Özellikle genç neslin kısaltma veya dizilerden ilhamla uydurulan kelimeler gündelik hayatın internet üzerinden yapılan yazışma dilinin vazgeçilmezi olmuştur. Bu anlamda kültür emperyalizmi oluşturmaktadır.
Aynı zamanda dizilerle de tüketim kültürü oluşturularak hem bireyler eğlendirilmekte, hem de kitlelere gerçekleştirilmesi istenen tüketici kültürü benimsetilmektedir.
Murat Serim