Murat SERİM

Murat SERİM

Tüketim Kültürü Olarak Diziler -1

Tüketim Kültürü Olarak Diziler -1


       Dallas filmini duymayanımız yoktur. Seksenlerde başlayıp 1991’e kadar pazar akşamları tek kanallı televizyonun olduğu TRT'de yayınlanan dizide TV tarihinin en kötü karakterlerinden birisi olan Ceyar vardı. Teksaslı petrol zengini bir ailenin çiftliğindeki ihanet, kıskançlık ve entrikalarla dolu hayatını anlatmaktaydı.

Sürekli para kazanma arzusu o dönemden başlayıp günümüz dizilerine örnek olan Dallas çiftliğindeki entrikalar, bugünkü dizilerde işlenen konuların Amerika menşeili olanıydı. O kadar zenginliğin içinde birbirlerinin ayağını kaydırmaya çalışan aile üyeleri, türlü hileli Bizans oyunları çevirerek diğerlerinin elinden hisselerini almaya çalışırdı. Ne kadar pis oyun, tezgah varsa tüm hilelerin altından da Ceyar çıkardı. Dizinin yayınlandığı saatlerde sokaklar adeta boşalır millet TRT ekranlarına kilitlenirdi adeta. Başka kanal yoktu zaten o zamanlar. Dallas’ın Ceyar’ı vurulduğundaysa toplumca sevinmiş rahatlamıştık! Ne hikmetse! 
       Ya Mavi Ay dizisini (Moonlighting)hatırladınız mı? Eski model Maddie Hayes ile yakışıklı ve esprili dedektif David, Mavi Ay dedektiflik bürosunun iki ortağıydı. Ülkemizin o dönemki açılımına ve rahatlamasına bağlı olarak romantizm konusu işlenmekteydi.

Bugünkü romantizm ve ikili ilişkilerin anlatıldığı yerli dizilerin o dönemdeki Amerika menşeili dizisidir hatta bir anlamda da başlangıcıdır diyebiliriz. Akşamın ilerleyen saatlerinde başlayan diziyi romantik sahnelerin çokluğundan dolayı gençler kaçırmazdı. O zamanki gençlerin izleyebileceği film ve sahneler Mavi Ay’da gizliydi ki şimdikilerine göre bayağı masum kalır.
       Tüketme terimi kavram olarak ‘’Üretilen veya yapılan şeylerin kullanılıp harcanması, yoğaltım, istihlak, üretim karşıtı bulunmak.’’ anlamlarında kullanılmaktadır.  TV dizileri ile maddi karşılığı olan değerler kapitalizm anlayışıyla moda kavramını kullanarak popüler olanı tükettirmeyi özendirmektedir. Lüks ve güzel evler, her kesimin alamayacağı belirli bir kesime hitap eden pahalı arabalar, en yeni ve pahalı telefonlar, günlük hayatta göremeyeceğimiz kolyeler, bilezikler, paha biçilemez mücevherat, marka ve tarz kıyafetler vs. bir hayat tarzı sunmaktadır. 
       Bir hayat tarzı olarak da arkadaşlarla düzenlenen Batı tarzı partiler, zengin biriyle evlilik veya hayalleri, ulaşılamaz hayat tarzlarına özenti, kafe merkezli bir hayat, stres atmak için alışverişlerde geçen AVM merkezli hayat, bir türlü varlığından memnun ve tatmin olamayan hayatlar vs. bir hayat tarzı sunmaktadır. Bu anlamda tüketim kültürü olarak diziler umumiyetle toplumsal gerçekliği yansıtmamaktadır, diyebiliriz.
       Sosyal bir kavram olarak tüketim ve tüketim kültürü nedir?   
1.    Tüketim sadece ekonomik bir olgu değildir,
2.    Tüketim kültüreldir,
3.    Ekonomik açıdan ihtiyaç olunmadığı halde ürünler satın alınmaktadır,
4.    Tüketim sembolik anlamlar taşımaktadır,
5.    Günümüz tüketim kavramı ürünlerin özelliklerinden çok, taşıdıkları anlamlar daha önemlidir.
     Bu çerçevede tüketim kültürüne dayalı dizilerde toplumda oluşan değerler nelerdir peki? 
# Tüketimin ihtiyaca göre değil de tatmin ve hazza dayalı olması,
# Kullan at mantığıyla satın alma yönelimi,
# Boş zamanların dizilerle değerlendirilebileceği,
# Sosyal statünün paraya, mala bağlı olduğu,
# Eğlencenin ve eğlenmenin yeme, içme, park ve kafelerde arandığı,
# Kahramanlığın para, mal, statüyle birlikte olduğu,
# İçeriğinden çok sembol olarak kavramların kullanılması,
# Sohbetlerde ve arkadaş oturmalarında izlenme oranı fazla olan dizi filmlerin sohbet malzemesi olacağından takip edilmesi anlayışı,
# Dikkat çekme, beğenilme arzusuyla dizilerdeki ana karakterlerin giysi, kıyafet ve takılarını alıp kullanma,
# Bir satış yöntemi olarak koltuk takımları, yemek takımları, mutfak ürünleri, ev içi aksesuarlar, yatak odası, çocuk odası takımlarını diziler aracılıyla topluma yayma anlayışı ve buna bağlı olarak ihtiyaç olmasa da satın alma arzusu,
# Mutlu olma yollarının dizilerdeki ana karakterle kendini özdeşleştirerek yeni davranış kalıpları geliştirme,
# Dizilerde ön plana çıkan karakterin saç modelini, sakal ve bıyık şeklini bir moda akımı görerek uygulama,
# Dizilerdeki karakterlerin giydikleri elbiseleri ve aksesuarları onların adlarıyla tüketime sunma,
# Mesela Hürrem yüzüğü, Bihter kolyesi ve koltuğu, Diriliş Ertuğrul kılıcı, Sana Bir Sır Vereceğim tişörtleri, Nur Yerlitaş’a atfen Nurella kuşu, Fatmagül aksesuarları, Fatmagül terliği çizmesi bilekliği, Hasret yüzüğü, Polat Alemdar ayakkabısı saati ve yüzüğü, Şehrazat çorabı, Sıla tokası vs. 
Bir sonraki yazıda konuya devam edeceğiz.
 

Önceki ve Sonraki Yazılar
SON YAZILAR