Türkiye hem biyolojik çeşitlilik hem de bitki genetik kaynakları bakımından zengin bir ülke. Öyle ki yaklaşık 10 bin bitki türünü topraklarında barındırıyor. Üçte biri endemik olan bu bitkiler nüfus artışı, sanayileşme, iklimsel değişiklikler ve kirlilik nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyor. İşte bunun önüne geçebilmek için, bitkiler gen bankalarında saklanıyor. 

Gen bankalarının en önemli amacı, tohumların ilk günkü gibi korunmasını sağlayabilmek. Çünkü buralarda saklanan tohumlar sayesinde yeni çeşitlerin ıslahı yapılıyor.

Türkiye’de bugün 2 tohum gen bankası ve 18 arazi gen bankası bulunuyor. Tohum gen bankalarından biri İzmir’de hizmet veriyor. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde 1964’ten bu yana faaliyet gösteriyor. Merkez, 1974’den beri “Ulusal Gen Bankası” adıyla çalışmalarını sürdürüyor. Ulusal Gen Bankası aynı zamanda dünyadaki gen bankalarının da ilk örnekleri arasında sayılıyor. Burada, gelecek nesillere aktarılmak üzere yaklaşık 60 bin tohum örneği ve 3 bin 500 civarında endemik bitki türü koruma altında tutuluyor.

Türkiye’deki bir diğer tohum gen bankası ise Ankara’da. Tohum örneklerinin güvenlik yedeklemelerinin yapılması amacıyla 1988’de Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü bünyesinde çalışmalar başladı. 2010 yılında bu çalışmalar iyice olgunlaştı ve “Türkiye Tohum Gen Bankası” adıyla faaliyete geçildi. Ankara’daki merkez 250 bin tohum saklama kapasitesine sahip. Türkiye Tohum Gen Bankası aynı zamanda, dünyadaki en önemli 10 gen bankası arasında gösteriliyor. 

Her iki tohum gen bankasında 2019 yılı itibarıyla yaklaşık 3 bin 400 türe ait 105 bin 476 tohum örneği bulunuyor. Binlerce farklı tohum, özel dolaplarda son teknoloji kullanılarak -18 derecede yaklaşık 100 yıl saklanabiliyor. Gen bankalarının asıl amacı, genetik çeşitliliği muhafaza etmek. Miktar olarak bakıldığında en fazla arpa ve buğday tohumlarının gen bankalarında saklandığı göze çarpıyor.

Tohum olarak saklanması mümkün olmayan meyve ve asma türleri ise araştırma enstitülerine ait olan 18 arazi gen bankasında korunuyor. Buralarda da 107 türe ait 9 bin 500 canlı örnek muhafaza ediliyor. Bunun yanı sıra 6 araştırma enstitüsünde bin türde, 100 bin soğanlı ve yumrulu süs bitkisi kayıt altında tutuluyor.