Dünyanın en eski ve önemli şehirlerinden biri olan İstanbul’un fethinin 568. yıl dönümü geçtiğimiz hafta kutlandı. 

Bu yazımda İstanbul’un fethine önemli lojistik destek sağlayan, “yıkılmaz” denilen Bizans surlarını yerle bir eden şahi topları ve güllelerinin döküldüğü, Osmanlı belgelerinde Samakocuk Dökümhane-i Amiresi olarak geçen, bugünkü adıyla Fatih Dökümhanesi hakkında bilgiler vereceğim. 

Eminim ki pek çoğumuz buranın varlığından haberdar bile değildir! 

Trakya bölgesindeki Kırklareli iline bağlı Demirköy ilçesinde yer alan dökümhanenin, İstanbul’un Türk yurdu olmasında büyük katkısı bulunmaktadır. 

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u fethetmeye karar verdiğinde, ihtiyaç olacak top ve gülleleri imal edecek şekilde dökümhane Fatih’in hocası Molla Gürani tarafından yapılmıştır. 

Fatih Dökümhanesi Osmanlı’nın ilk savaş endüstrisi merkezi olarak kayıtlarda yerini alır. 

Fatih Dökümhanesi, Istranca Dağları’nda korunaklı bir bölgede ve dökümhanenin fırınlarında kullanılan meşe kömürüne ulaşmak için de meşe ormanının içinde kurulmuştur. 

Dökümhanede, eritme fırınlarında gerekli olan yüksek ısıyı elde etmek için su çarkı inşa edilmiştir.  

Yaklaşık 10 bin metrekarelik bir alanı kaplayan Fatih Dökümhanesi dikdörtgen plana sahiptir.  Alanda yaşama ve hizmet alanları, üretim ve depolama tesisleriyle toplam muazzam bir büyüklük ve organizasyon kapasitesine sahip döneminin en ileri teknolojisiyle donatılmış sanayi tesisidir. 

Tesis, Osmanlı yönetiminin iyi örgütlenmiş endüstriyel demir üretimini gerçekleştirdiğini ortaya koyuyor. 

Burada dökülen topların talimleri Edirne'de yapılıyor ve ardından İstanbul'un fethinde o toplar Bizans surlarını yerle bir ediyordu. 

İşte bir çağı kapatıp bir çağı açan bu mekan, 19. yüzyılın sonlarına kadar aktif şekilde kullanıldı, Osmanlı ordusuna yüzyıllarca hizmet verdi. 

1878’de Ruslar tarafından tahrip edilmesine rağmen üretime devam eden tesis, 1913’te bir İngiliz şirketine 99 yıllık imtiyaz hakkı ile devredilmiş, ancak 1. Dünya Savaşı nedeniyle bu imtiyaz hakkı 1916’da feshedildi. 

1950’li yıllara kadar büyük bir kısmı ayakta olmasına rağmen bakımsızlıktan, çoğunlukla da insan eliyle tahrip edilen Osmanlı’nın bu önemli sanayi tesisi 2001- 2015 yılları arasındaki “Kırklareli Demirköy Osmanlı Dönemi Demir Dökümhanesi Araştırma- Kazı ve Restorasyon Projesi” ile yok olmaktan kurtarıldı.

Tarihte önemi büyük olan bu dökümhanenin restorasyon çalışmalarının birinci etabı tamamlandı. Fatih Dökümhanesi Cami ve Sosyal tesislerin açılışı geçtiğimiz yıl yapıldı. 

Kırklareli’ne bağlı Demirköy ilçesinin dört kilometre güneydoğusunda yer alan Fatih Dökümhanesi’ni iki kez ziyaret ettim. 

 Türk savunma sanayisinde önemli bir yere sahip dökümhaneyi gezerken oldukça etkilendim. 

Özellikle üretim merkezinin yeniden ayağa kaldırılması, bölgedeki turizmi hareketlendirecektir.

 İnşallah tarihi dökümhanedeki restorasyon çalışmalarının diğer etapları tamamlanır ve Fatih Dökümhanesi kültür turizmini canlandıracak bir tesis haline gelir.

Yolunuz Trakya’ya düşerse bu tarihi sanayi merkezini mutlaka ziyaret edin.