Maddi ve manevi sebeplerin başına gereken bütün tedbirleri almak yapacak başka bir şey kalmadıktan sonra Allah'a güvenip dayanmak ve gerisini ona bırakmak demektir. Tevekkül her şeyin yaratıcısı olan ölümsüz ve daima diri olan engin merhamet sahibi kullarına yardım eden bir Allah tasavvurunun sonucun da ortaya çıkan imani bir olgudur.

Nitekim Enes bin Malikin anlattığına göre bir adam Ey Allah'ın resulü devemi bağlayıpta mı Allah'a tevekkül edeyim yoksa bağlamadan mı tevekkül edeyim diye sordu, Resulullah (S.A.V) de önce onu bağla sonra Allah'a tevekkül et diye buyurdu ayrıca tevekkülün akıllı bir şekilde hareket ettikten sonra yapılacağını söylemesi de tevekkülün hiç bir zaman için sebeplere sarılmaya aykırı bir durum olmadığının aksine hem çalışıp hemde tevekkül etmek gerektiğinin ifadesidir.

Ayrıca şu iyi bilinmelidir ki gerçek tevekkül Allah Tealanın taktir ettiği sebepleri elde etmek için çalışmaya aykırı bir durum değildir. Bu Allah'ın kainattaki kanununun bir gereği ve dünyada ki hadiselerinin oluşumunun temel esaslarıdır. Zira Allahu Teala tevekkülü emir buyurduğu gibi sebepleri elde etmek için göstermeyi de emir buyurmuştur. Bunun için sadece şu ayeti kerimeye bakmak yeterlidir, Ey iman edenler tedbirinizi alın bölük bölük savaşa çıkın yakut gerektiğinde topyekün savaşın, sebeplere başvurmada kader ne ise o olur tarzında bir anlayış ise tembellikten yakut tedbirsizlikten başka bir şey değildir. İslamın tevekkül anlayışı ile bir ilgisi yoktur.

Tevekkül zorluklara sabretmek Allah'ın bizimle olduğunu hatırdan çıkartmamak ve sonucu Allah'a bırakmaktır, sabır ve tevekkül müminin şahsiyetinde birlikte bulunan iki özelliktir, mütevekkil kişi Allah'a duyduğu güven ile sıkıntılara sabreder yüce Allah zulme uğradıktan sonra Allah yolunda hicret edenlere gelince onları dünyada güzel bir şekilde yerleştireceğiz eğer bilirler ise ahiretin mükafatı elbette daha büyüktür onlar sabreden ve yanlız rablerine tevekkül eden kimselerdir.

Bu ayetler de ise muhacir müminleri hem sabredip hemde tevekkül ettikleri ifade edilmiştir. Çalışıp çabalamadan emek vermeden sıkıntılara sabretmeden Allah'a tevekkül etmeden müminin bir göstergesi olamaz. Çünkü müminler çalışmalı çabalamalı gayret göstermeli en sonun da tevekkülü rabbimizden beklemelidir, tevekkül çalışma ve ilerlemeye engel değildir bizler de nasıl ki iyi verim almak istiyorsak tarlamıza özen göstererek ekmeli onun daha verilmi hale getirmeye çalışmalıyız her konuda tedbir alıp geri kalan işlerimizi Allah'a bırakmalıyız bizler de bu zor günlerimiz de sabredip tedbirimizi alıp Allah'a dayanmalıyız bu ve bunun gibi zorluklara karşı sabır ve sebat göstermeliyiz Allah'a çokça tevekkül eden kul olabilmek dileği ile. Selam ve Dua ile.