Fatih projesine yönelik içerik üretimine değerler eğitimi açısından dikkat edilmesi gerektiğini belirttikten sonra niçin akıllı tahtaya evet tablete kısmen “hayır” dediğimizi maddeler halinde sıralamak istiyorum. Fatih projesiyle ilgili pilot okulları ziyaret edip sorunları rapor halinde sunduğum için bu konuda kendi notlarımdan ve konuya kafa yoran eğitimcilerin ve gözlemcilerin görüşlerinden de faydalandım.

Fırsatları Artırma Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) projesi pilot uygulaması Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2012 yılında 17 il, 52 okulda başlatıldı. Seçilen okullarda sınıflara etkileşimli tahta, fiber internet bağlantısı, çok fonksiyonlu yazıcı ile donatıldı ve pilot çalışması kapsamında yer alan öğrenciler ve öğretmenlere tablet bilgisayarlar verildi. İmdi…

-Bilgisayar ya da internet erişimi olmadığında çocuklar ne yapacak? Burada oluşacak eksiklik nasıl giderilecek? Bu anlamda müfredatı dijital dünyaya tam bağımlı kılacak bir değişimden uzak durmak lâzım.

-Üst sınıflara geçtikçe ya da hali hazırda ders yılı içerisinde defter yerine geçen öğrenci tableti kaybedilince ya da tablet çökünce notlar, bilgiler ne olacak? Nerde ve nasıl yedeklenecek?

-Tablet bilgisayar kullanımından dolayı öğrencilerin derslerde dikkatlerinin dağılması, tahtanın bir sunum aracı olarak sürekli kullanımının öğrencileri pasifize etmesi, öğrencilerin boş zamanlarını bu teknolojilerle uğraşarak geçirmeleri, öğretmen–öğrenci arasında göz temasını azaltması gibi (bu önemli bir sorundur çünkü öğrenci önündeki tabletle internette sörf mü yapmaktadır, yoksa dersle ilgili bir sayfaya mı bakmaktadır) sorunlar tablet kullanımını derslerin kimi konularına has kılınarak aşılabilir. Öğretmenler sınıf yönetimde artık zorlanacaklardır. Öğretmenler akıllı tahta ile uğraşırken öğrencilerin derste tablet ile uğraşmaları sınıf yönetiminde kargaşaya sebep vereceği için öğretmenler tarafından tabletler kilitlenebilmelidir. Gerçi böyle bir yazılım icraata konulduğu halde kimi öğrencilerin tabletlerini kilitlemekten koruma ihtimalleri yüksek çünkü teknolojide artık aşılamayan duvar yok. Sınıf yönetimini kolaylaştıracak diğer bir yolda öğretmenin sınıfa sırtını dönmeden akıllı tahtaya yazı yazmalı tahtadaki dokunmatik klavyeyi değil verilecek harici wireless klavyeyi kullanmalıdır. Hatta öğretmen öğrencileri arasında onlarla birlikte akıllı tahtaya yönelmeli ve uzaktan kumanda ile sunumunu yapabilmeli.

-Fatih projesiyle ilgili gündeme gelen sağlık sorunu üzerinde ciddî tahliller yapılmalı. Radyasyon etkisi, ekran-göz sağlığı, tahtanın ısınmasından kaynaklı rahatsızlıklar, baş ağrısı, parmakta meydana gelen tahriş gibi (akıllı tahta ve tabletlere yedekli birer yumuşak uçlu kalem kesinlikle şart onu da belirtelim) sorunlar üzerinde tatmin edici bir sonuç alınmadan Türkiye geneline yaygınlaştırılmamalı.

-Engelli eğitimi ile entegrasyon sağlanmalı. Neticede engellilerin kullanımıyla ilgili yapılmış programlar öğretilirken tablet sesli komut veya açılan sayfayı gezerken yönlendirme için sesli okuyabilecek mi?

-Sadece tabletiyle ilgilenen asosyal öğrencilerin önüne geçilmeli. Okul idareleri ve öğretmenlerin ‘Tableti teneffüste bırakıp dışarı çıkın bu sağlığınız ve zihin gelişiminiz için şarttır’ demeleri bu sayede teknolojinin negatif yönünün de var olduğunu öğrenciye hissettirir. Sadece tabletiyle ilgilenenler kadar elbette anlamadığı konulardan dolayı öğrenciler arasında diyaloglarda çoğalabilir, fakat bilgisayar teknolojilerinin kişileri yalnızlaştırma eğilimi benim şahsî gözlemlerime göre daha fazladır. 

-Başta Matematik ve Geometri olmak üzere Fizik, Kimya Türk Dili ve Edebiyatı, İngilizce gibi derslerde bazı öğretmenlerin ders öncesinde hazırladıkları konuları ve soruların çözümlerini ders sırasında akıllı tahtayı kullanarak daha kısa sürede gerçekleştirdiklerini gördüm. Derslerde yaklaşık yüzde 30’luk bir zaman kazandıran akıllı tahta bu projenin eğitim dünyasına verdiği en önemli hediye. Sadece şuna dikkat edilmeli; öğrenciye ‘Bir daire çiz’ denildiğinde o tam çizemese de akıllı tahta otomatik düzeltmektedir. Bunun gibi eğitimsel açıdan ufak tefek kusurları olsa da Fatih projesinin eğitim dünyasına en büyük armağanı bu akıllı/ etkileşimli tahtadır.

-Tabletlerin şarjlarının 6 saat gitmediği çabuk bittiği şikâyetini çok duydum. Bu da tabletler için okullarda güvenli bir yerde şarj kutularının oluşturulması zorunluluğunu getirmektedir. Ayrıca ders işlenirken tabletin şarjı bitecek öğrencinin dersten kopmaması için uzun kablolu bir şarj sistemi olmalıdır sınıflarda.

-Öğrencilerin kitap okuma alışkanlıklarının tablet bilgisayarların kullanımıyla azalabileceği göz önüne alınarak başta edebî eserler olmak üzere ders dışı kitaplarda tabletlere yüklenmelidir.

-Akıllı tahtada yapımcı ve yönetmenliğini yaptığım eğitim videolarını izleyince şu eksiklikleri gördüm; Akıllı tahta büyük ekrana sahip olduğu için TV ve bilgisayar ekranına göre yapılan videoların görüntü kalitesi düşmektedir. Bu videolar yüksek kalitede ayrı bir link verilerek depolanmalı öğretmen oradan indirip izletmelidir öğrencilere. Küçük yazılmış yazıları arka sıralardaki öğrenciler göremediklerinden şikâyet etmektedirler. Aynı şekilde tabletlerin ekranı küçük olduğu için üzerine küçük harflerle yazılı videoları büyütme imkânı yok. Eğitim materyalleri modüler tarzda buna göre dizayn edilmelidir. Öğretmen meselâ dağlar konusunu işlerken artık eski usûl 20 dk boyunca bir eğitim filmine mahkûm olmak istemiyor. (MEB tarafından ilk ve ortaöğretime çekilen eğitim filmleri ortalama 15 dk. Liselere çekilenler ise 20 dk. ile sınırlıdır). Öğretmen ‘Bana dağların oluşumunu, Türkiye’deki ve dünyadaki dağları anlatan uzun videolar değil bunların parçalanmış ve bölünmüş görüntüleri meselâ bir Ağrı, bir Erciyes Dağının resmi bile yeter’ demektedir. Din dersine ait yönetmenliğini yaptığım ‘Temizlik ve İbadet’ konusunda da(http://internettv.meb.gov.tr/dersler.asp?NO2=111&NO=2&KOD=3) boy abdestinden teyemmüme bütün abdestleri ve alınışlarını, abdesti bozan şeyleri anlatan 23 dk.lık videolarda anlatmıştık ama bu tarz bilgi ve görselliği olan yoğun yüklenmeler artık teknolojinin ve bilgisayar dünyasını yeni mantığına uygun değil. Öğretmen sadece meselâ namaz abdestinin alınışını gösteren bir video istemektedir. Çünkü tekrar tekrar gösterebileceği kısa ve sonuç alıcı videolar akılda daha kalıcı olmaktadır. EBA’da ki muhtevalar artık bu minvalde hazırlanmakta bu da sonuç alıcı güzel bir gelişme demektir.

-Fatih projesinin en önemli ayağı olan öğretmenlere kısa süreli kurslar değil bir yıla yayılmış uzun süreli kurslar verilmeli. Projede yer alan öğretmenler Fatih projesiyle ilgili ders verilen sınıflarda akıllı tahta olması gerektiğini sadece teorik derslerin anlamsız olduğunu söylüyorlar. Eğitimin en önemli unsuru öğretmen olduğu için bu konuda bakanlık yetkilileri hassas olmalıdır. Öğretmenin öğrenci karşısında teknolojik yetersizliğini gösterecek en ufak bir açık eğitimin orada bitmesi demektir. Özellikle bir okula dağıtılmadan 3 ay önce tabletler öğretmenlerin elinde olmalı ilk önce öğretmenler tabletin kullanımını öğrenmelidir.

-Muhteva üretiminde öğretmenler teşvik edilmeli. EBA’ya atılacak materyallerde en çok tıklanıp indirilen materyal sahibi öğretmenlere ücret verilmelidir.

-Bence tabletten kısmen vazgeçilmeli, sadece ödül olarak öğrencilere verilmeli. Meselâ her sınıfta akademik anlamda not ortalamasıyla ilk üçe giren öğrencilerle beraber değerler eğitimi açısından örnek davranışlarda bulunan farklı üç öğrenciye de o sınıfta derse giren öğretmenlerin tavsiyesi doğrultusunda tablet verilmeli. Genelde akademik başarısı yüksek olan öğrenciler zaten örnek öğrenciler olduğu için okul idaresi ve öğretmenlere tableti vermede geniş yetkiler verilmeli, böylece isterlerse sportif ya da kültürel bir yarışmada dereceye giren öğrencilere de tabletleri verebilmeliler.

Sonuç olarak etkileşimli ya da akıllı tahtaya evet, ama tablete hayır. Bir sendikacı olarak en çok şikâyet aldığımız konuların başında sınıf içi huzuru bozan, eğitim ve öğretimi aksatan cep telefonu sorunu varken birde tableti tamamen sınıflara sokarak sorunu ağırlaştırmayalım derim.