“Bir İngiliz tüccar, bir Osmanlı'dan kumaş alıyor. Osmanlı birer birer topları gösteriyor, teslim ediyor; gösteriyor, teslim ediyor. Ama Osmanlı tüccarının bir tanesinde bir şey dikkatini çekiyor. Kumaşta bir hata var. Defolu bir kumaş. O kumaşı çekiyor, kenara koyuyor, ötekileri veriyor. İngiliz tüccar diyor ki:

- Neden o kumaşı kenara aldın?

O diyor ki:

- Bak, burada bu kumaşın defosu var. O kumaşı sana veremem.

- İyi ya defosu varsa var. O, onun fiyatını düşürür. Ben onu senin uygun göreceğin düşük bir fiyatla satın almak istiyorum.

Osmanlı tüccarı diyor ki:

- Hayır, onu sana vermem mümkün değil. Ötekilerden daha fazla para versen de ben sana o kumaşı veremem. Çünkü sen onu satacaksın. Sattığın zaman da o kumaş bir başkasına gidecek. Bu kumaşı buradan aldığını sen söylemesen de, gerçek bir tüccar bir bakışta Osmanlı'nın dokuduğu malı derhal anlar ve de onda defo olursa sen lekelenmezsin, ben lekelenirim. Bu sebeple sana bu kumaşı vermem” diyor.

Ne güzel anlatıyor değil mi bu kıssa ticaret ahlâkını? Günümüzde de böyle mi peki? İstisnalar dışında, var mı böyle ticaret yapan esnaf? Hâl öyle bir durum aldı ki bazı tüccarlar defolu malları sağlam mal diye satmaya çalışıyor. O da yetmezmiş gibi bir de yemin billah ediyor. Nereden nereye... Ne o eski ahlak kaldı, ne eski edep. Baştan aşağı değiştik. Sadece ticari ahlâkımızı kaybetmedik, tüm ahlâkımızı yitirdik. Eşya insanın önüne geçti. Para ise inancın. Doğru yalanın karşısında güç kaybetti. Sevgi çıkar karşısında eridi. 

İyiye giden hiçbir şey yok. Her şeyimiz bozuldu. İşin aksi düzelecek gibi de gözükmüyor. Gittikçe daha da kötüye gidiyor. Herkes de bu durumdan şikayetçi lâkin kimse düzeltmek için çaba göstermiyor. Öyle bir bataklık oluşmuş ki içinde sadece buna sebep olanlar değil etrafından geçenlerde bulunuyor. Birçoğu da istemeye istemeye bu bataklığın içine giriyor. Sanırım  çağımızın en büyük sorunu defonun mallardan insana geçmesi. Bozuk malın çaresi var ama insanın bulunmuyor. İnsan bozuldu mu her şey bozuluyor...