Osman Gazi’nin vefatının yaklaştığı sıralarda oğlu Orhan Gazi, Bursa’yı fethetmişti. Osman Gazi buna çok sevindi ve oğlunu yanına çağırttı. Orhan Gazi, haberi alır almaz geldi. Osman Gazinin yanı başında hafızlar Kur’an okuyor, Ahi Şemseddin; Ahi Hasan, Turgut Alp, Saltuk Alp ve diğer kumandanlar da yanında hazır bulunuyordu. 

Osman Gazi eliyle işaret ederek oğlunu yanı başına oturttu. Etrafında hazır bulunanlara dönüp yerine Orhan Gazi’yi geçirdiğini bildirdi. Orhan Gaziye son vasiyeti şu şekildedir:
“Oğul! Biricik vasiyetim şudur ki, Allah buyruğundan başka bir iş işleme! Bilmediğini ehlinden sorup öğren! İyice öğrenmediğin bir şeyi yapmaya kalkışma! Askerlerine ikram ve ihsânını eksik eyleme! Bil ki insan, ihsânın kölesidir.

Oğul! Dîn işlerini her şeyden öne al! Çünkü bir farzın yerine getirilmesini sağlamak, dîn ve devletin güçlenmesine sebep olur! Bunun için ulemâya hürmette ve onların hakkına riâyette kusur etme ki, dîn işleri düzgün yürüsün!

Nerede bir ilim ehli duyarsan, ona rağbet et; ikbâl ve yumuşaklık göster! Ancak dînî gayreti olmayanları, sefih hayat yaşayanları ve tecrübe edilmeyen kimseleri, sakın devlet işine yaklaştırma! Zîrâ Yaratan’ından korkmayan, yaratılanlara merhamet etmez!

Zulüm ve bid’atlerden son derece uzak dur ki, seni yıkılışa sürüklemesin!..
Bil ki bizim mesleğimiz, Allah yolunda gayrettir ve maksadımız da O’nun dînini yaymaktır.

Bizim dâvâmız, kuru bir kavga ve cihangirlik dâvâsı değil, «i’lâ-yı kelimetullah»tır, yâni Allâh’ın dînini yüceltmektir. Allah yolunda can ve mal ile gayreti terk etmeyerek rûhumu şâd eyle!..

Oğul! Benim hânedânımdan her kim doğru yoldan ve adâletten ayrılırsa, mahşer günü Peygamberimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in şefaatinden mahrum kalsın!..

Oğul! Allah rızâsı için devlet hizmetlerinde ömrünü tüketen sâdık adamlarına dâimâ vefâkâr ol! Onları gözet! Vefatlarından sonra da onların âilelerini koru!

Devlete mânen güç veren fazîlet sâhibi sâlih âlimlere hürmet, ikram ve ihsanda bulun. Diğer bir ülkede olgun bir âlimin, bir ârifin, bir velînin bulunduğunu duyarsan, onu nezâket ve tâzimle memleketine dâvet et! Dîn ve devlet işleri, onların bereket ve himmetleri ile istikâmetlensin!

Sakın orduna ve zenginliğine mağrur olma! Benim şu hâlimden ibret al ki, şu anda güçsüz bir karınca gibiyim. Hiç lâyık olmadan, Allah -celle celâlühû-’nun birçok lutuflarına mazhar oldum!..

Sen de benim yolumdan yürü! Allâh’ın ve kullarının hakkını gözet! Beytülmâl’deki gelirin ile kanaat et! Devletin zarûrî ihtiyaçlarının dışında sarfiyatta bulunma! Senden sonra gelecek nesil, seni kendilerine örnek alsın! Zulme meydan verme! Dâimâ adâlet ve insaf üzere ol! Her türlü işinde Allâh’a sığın, O’ndan yardım iste ve O’na ilticâ et!”

İşte ecdat ve işte edep! Koca Osman Gazi Han Hazretleri, devletin nasıl ayakta duracağının yegâne şifrelerini oğlu Orhan’a böyle teslim ediyor. Yani teslim, sadece tahttan ve makamdan ibaret değil. Bir medeniyet, bir ahlak ve bir duruş Orhan Gazi’ye teslim ediliyor! İşte maddeyle beraber verilen mana! İşte zaferin sırrı… 

Maddenin mana olmadan koca bir hiç olduğu ve manayı güçlendirebilmek için ancak bir vesile olabildiğinin göstergesi. Mana aleminin sultanlarına can kurban…