Sinemada var olduğu söylenen 25.kareden başlayarak subliminal mesajlara kadar insan ruhuna ve şuuruna müteallik girişimleri ele alacağım.

Bunu nedense sinemacılardan çok eğitimcilerin konuştuğuna şahit oldum.

Haklılar çünkü sinemada kadar güçlü başka bir eğitim aracı var mı ?(Son 20 yılda sadece dijital oyunlar katıldı buna)

İlk önce 25.kare olayından başlayalım. 

Bilindiği gibi yabancı filmlerde batılı şirketlerin ürettiği mamulata ait reklam karelerinin filmlerin 25.karesine  konulduğu ve bu sayede insanların şuur altına inilerek istenilen  mesajların yerleştirilerek tüketimin artırıldığı iddia edilir.

Teknik bir konu olduğu için herkesin anlayacağı şekilde  izahatta bulunalım.

Sinema filmlerinde 1 sn.lik görüntüde 24 kare yer alır. TVde ise 1 sn.lik görüntüde 25 kare yer alır.

Şimdi sinemada toplam bir saniye içinde yer alan 24 karenin sonuna yani 25.kareye bir görüntü koyduğunuzda insan gözünün bunu algılaması mümkün değildir. Çünkü saliselik bir andır.

Peki bu konuda iddia edilen ABD’de denendi şöyle oldu Fight Clubta işte bakın şu sahnelerde 25.kare kullanılmış gibi iddialara bakarsanız inkarı mümkün görünmeyen bir olay gibi gelebilir.

Ben kestirmeden söyleyeyim: 25.Kare diye bir şey yoktur.

İnternet aleminde resimli örnekleriyle anlatılan coladan sigara paketlerine ya da çizgi filmlere kadar yer alan görüntüler 25.kare değil belki subliminal mesaj başlığı altında ele alınabilir ama resimlerin içine bir şeyleri gizlemenin 25.kareyle alakası yoktur zaten. O bahs-i diğer.

Konumuz resim değil hareketli görüntüler olan filmler,videolar.

Bu konuda örnek verilen Fight Club filmi zaten direkt 25.kareyi anlatan, bu konuda açıkca bir sahnesi olan filmdir. İşin komik tarafı yönetmeni bunu filmdeki karakterlerin ağzıyla söylettiği halde insanlara bunun gizemli bir olaymış gibi internette pazarlanmasıdır. 

Eğer şu filmde 25.kare var diyen varsa buyursun hodri meydan ispatlasın. Profesyonel kurgu masaları artık her yerde var.25.karesine kadar filmlere inebiliyoruz.

NE SUBLİMİNALİ

BUNLAR DİREKT MESAJ

Subliminal mesajlara gelince batı dünyasının buna ne kadar ihtiyacı var acaba?

Hani batının kibri ve büyüklenmesi öylesine fazladır ki garp kurnazlığına kaçtığı yer çok olmakla birlikte kendini üstün gören bir anlayıştan dolayı genelde  hiçbir şeyini saklamadan direkt mesaj verdiği söylenebilir.

Peki özellikle batı sineması subliminal ya da örtülü mesaj vermezmi?

Verir elbette.

Bunu inkar edecek değilim.

İki örnekle konuyu kapatalım.

İlki 2001’de yapıldıktan sonra devam filmleri de yapılan Shrek adlı çizgi film. Aşağıdaki resim bu filmdeki bir tuvalet sahnesinden alınmıştır.

Burada açıkça tuvalet kapısına çizilen hilale durup bakalım. Sizce bir Müslüman ülkede herhangi bir  çizer bırakın hilali haç işareti ya da Yahudi işareti ‘Davut Yıldızı’nı tuvalet kapısına yapar mı? Yapmaz. Burada çizgi film yapan ekip zehrini kusmuş. İşte yılan su içer zehir akıtır arı su içer bal akıtır sözüne güzel bir örnek. 

Bu subliminal bile demeye gerek olmayan apaçık bir mesaj şekli.

İkinci örnekte dininden vazgeçemeyen batıdan çarpıcı bir kare. Hani bizde laikler ve batı hayranları batıda üretilen filmlerin tarafsız objektif ve dinden uzak olduğunu düşünürler ya halbuki o kültüre ait filmlerin çoğunda ya bir kilise gösterilir  yada kilise sahnesi  vardır  ama gelde bunu bizimkilere anlat.

Her neyse mesele karşı olmak ya da taraf olmaktan çok bir şeyler üretebilmektir.  Batıda bunu yapıyor bizde oturmuş onları tenkidle uğraşıyoruz. Başbakan Davutoğlu’na ya da Cumhurbaşkanı Erdoğan’a özellikle Milli Eğitim Bakanlığına  ‘Aman bakın bu tip çizgi filmlere zinhar izin vermeyin’ zabtiyeliğinden çok üretime katkıda bulunmayı davet ediyorum. Hükümetin bütçesiyle özellikle okul çağındaki çocuklarımıza çok güzel çizgi filmler üretebilir.

Son örneğimize gelelim.

Burada ne Hristiyanlıktan ne Hz.İsa’dan bahsedilmeyen ama Oscarlı yönetmen Client Eastwood’un Hristiyani geleneği ustaca modern bir zaman hikayesine taşıdığı 2008 Yapımı Gran Torino filmine bakalım.

C. Eastwood emeklilik hayatını yaşadığı mahallede günlerini sade bir şekilde geçirmektedir. Filmdeki oynadığı karakterin deyimiyle ‘çekik gözlü’ komşularından nedense hoşlanmaz. Halbuki kendisi bir Kore gazisidir ve savaşta işlediği günahlarından da arınmak istemektedir. Bu arada Korelilere mahallede ki serserilerde kafayı takmıştır. Filmin finalinde Hristiyanlığa göre Hz.İsa nasıl insanlık için kendini feda edip günahlarından azade olduysa Eastwood’da aynı yolu tercih eder ve çekik gözlü diye küçümsediği Koreli masum gençleri sıkıştıran mahalle serserilerinin karşısına çıkarak onları kurtarmak için kendi hayatını feda eder. Aşağıda yer alan resim bu filmin son sahnesine ait.  

Filmin finalinde kamera ağır ağır yükselir bir nevi Allah’a yükseliştir bu. Ve yatış vaziyeti Hz.İsa’nın çarmıha gerilmiş şeklidir aslında. Bu şekliyle subliminal mesaja iyi bir örnektir. Gerçi yönetmenin bu sahneyle ilgili bizim yorumladığımız şekilde bir açıklaması varsa o zaman subliminalden açık mesaja çıkar. Eastwood’un 2004 yapımı Oscarlı  ‘Bir Milyon Dolarlık Bebek’ filminde de Hristiyani geleneğe uygun olarak acı bir fedakarlık ve kaybediş öyküsü vardır. Yukarıda ki resimde olduğu gibi gökyüzüne yükselen kameranın dikkat çekici ve yoğun bir şekilde kullanımını ilk önce Sean Penn’in yönettiği Jack Nicholson’ın oynadığı ‘The Pledge’(2001) filminde görmüştüm. Sean Penn kamerayı ilahi bir bakış açısını vermek istercesine gökyüzünden sahneleri izlemeye çalışıyordu. O filmde aslında dini bir filmdi.

 

Not: Eğitim Bir Sen’in 3 ayda bir çıkarttığı ‘Eğitime Bakış’ adlı derginin bu sayısı Sanat ve Eğitim konusunu işlemiş. Dergide özellikle Hıdır Yıldırım’ın ‘Eğitimde Medya/Medya Yüzleri Etkisi: Örtük Müfredat Eğitim ve Çevre’ ile İhsan Kabil’in ‘Sinema ve Eğitim Fonksiyonu’ başlıklı makalelerini öncellikle Milli Eğitim Bakanlığı bürokratlarına tavsiye ederim.