100 yıl önce bugün: “Efendiler, yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz”

Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte Türkiye, sıkıntılı bir sürece girdi. İstanbul, İngilizlerin sömürüsü altında kılını bile kıpırdatamıyor, işgalci ülkeler tarafından Anadolu fersah fersah bölünüyordu. Mustafa Kemal, tarihler 1919’u gösterirken Bandırma Vapuru ile Samsun’a geçti. Ardından tüm Türkiye’de kurtuluş harekâtı başladı. Samsun’da başlayan ilk adım, 28 Ekim 1923’te Birinci meclis kürsüsünde şu ifade ile sonuçlandı: “Efendiler, yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz.” Nitekim 29 Ekim 1923 günü ilelebet payidar olacak olan Türkiye Cumhuriyeti, bağımsızlığını Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde tüm dünyaya haykırdı. İşte Kurtuluş mücadelesi ve yaşananlar:

SAMSUN’A AYAK BASIŞ

Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919 tarihinde 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a çıktı. Bu çıkış, daha sonra Kurtuluş Savaşı'nın fiili başlangıcı olarak kabul edildi. Mustafa Kemal, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Mondros Mütarekesi ile Osmanlı İmparatorluğu'nun işgal altına girmesiyle birlikte, Anadolu'da milli bir direniş hareketi başlatmak için bir plan hazırladı. Bu plan doğrultusunda, 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a gönderildi.

Atatürk, 19 Mayıs 1919 tarihinde İstanbul'dan Bandırma Vapuru ile yola çıktı. Yolculuk sırasında, kendisine refakat eden kurmaylarıyla birlikte milli mücadelenin stratejisini belirledi. Bandırma Vapuru, 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun'a ulaştı. Atatürk ve beraberindekiler, Samsun'da büyük bir coşkuyla karşılandı. Atatürk, Samsun'da yaptığı ilk konuşmada, Türk milletinin bağımsızlığına ve egemenliğine sahip çıkacağını vurguladı. Bu konuşma, milli mücadelenin başlangıcı olarak kabul edildi.

AMASYA, ERZURUM, SİVAS…

19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da başlayan yolculuk Sırasıyla Amasya, Erzurum ve Sivas kongreleri ile devam edecekti. Kararlılık ve inatla Türk halkının geleceği için çalışmalar gerçekleştiren Atatürk, Samsun’dan sonra 22 Haziran’da Amasya’ya geçti. Amasya’da gerçekleştirilen kongre, milli mücadele için çok büyük bir önem arz ediyordu. Diğer kongreler için hazırlık aşaması olan Amasya’da milli mücadelenin amaç ve hedefleri belirlendi.

23 Temmuz ve 7 Ağustos tarihleri arasında düzenlenen Erzurum Kongresi, Türk Milleti’nin makûs talihini şekillendiren önemli olaylardan biri olarak öne çıktı. Erzurum’daki kongrede işgallere karşı milli bir direniş hareketinin başlatılması, milli egemenliğin tesis edilmesi ve Misak-ı Milli'nin kabul edilmesi kararlaştırıldı.

Erzurum Kongresi’nde alınan kararların artık fiili bir harekâta dönüşmesini amaçlayan Sivas Kongresi, 4-12 Eylül 1919 tarihlerinde toplandı. Sivas Kongresi ile birlikte Türk Milleti artık beklemeyecek ve güçlü direnişe başlayacaktı.

MUHAREBELER DÖNEMİ

19 Mayıs 1919’da başlayan milli mücadele, zaman ilerledikçe kendini muharebelere bıraktı. Türk Ordusu, 1. İnönü Savaşı’nda düşmanı bozguna uğratmasını bildi. Ayrıca bu savaş, Türk ordusunun ilk zaferi olarak kayıtlara geçti. 6-10 Ocak 1921’deki 1. İnönü Savaşı’nı 23 Mart- 1 Nisan’daki 2. İnönü Savaşı takip etti. Türk Ordusu, vakur duruşu ve kararlılığı ile düşmana karşı ikinci galibiyetini alıyordu.

Türk Ordusu, Kütahya-Eskişehir Savaşı’ndaki almış olduğu darbeyi, Sakarya Meydan Muharebesi’nde kırdı. Ardından 26 Ağustos 2022 tarihinde başlayan Büyük Taarruz Zaferi, Kurtuluş Savaşı’nın sonunu getirdi. Ordunun düşmanla savaştığı bu yıllarda, Anadolu’nun çeşitli illerinde düşmanla mücadele devam etti. Bu mücadele sonunda şehirlerimiz Gazi, Şanlı ve Kahraman gibi isimler aldı.

29 EKİM’E GÖZ KIRPILDI

Meydanlardaki savaşların Büyük Taarruz ile son bulması, yerini masadaki savaşlara getirdi. Türk Milleti, meydandaki gösterdiği başarılarla anlaşmalarda elini güçlendirdi. Nihayetinde tarihler 28 Ekim 1923’ü gösterdi. Meclis kürsüsüne çıkan Mustafa Kemal, meclistekilere seslendi ve “Efendiler, yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz” dedi. Nihayetinde 29 Ekim 1923 günü ilelebet payidar olacak olan Türkiye Cumhuriyeti, bağımsızlığını Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde tüm dünyaya haykırdı.