Türk Milliyetçiliğinin babası: "Ziya Gökalp"

Türk Edebiyatı’na sayısız eser bırakan, kaleme aldığı Türklük temalı eserleriyle bugün hala akıllarda olan ve “Türk Milliyetçiliğinin Babası” olarak anılan Ziya Gökalp, ölümünün 99. yılında çeşitli etkinliklerle anılıyor. Peki, Ziya Gökalp kimdir? Bu sorunun yanıtını sizler için derledik.

Ziya Gökalp, Osmanlı Devleti’nin can çekiştiği dönemlerde 23 Mart 1876 yılında Diyarbakır’da dünyaya geldi. Hayatı boyunca İstanbul ve Diyarbakır arasında git geller yapan Gökalp, eğitimine Diyarbakır’da başladı. Daha sonra lise eğitimi için İstanbul’a gitti. İstanbul’da yatılı Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisi'nde okudu. Ancak çeşitli nedenlerle hapse girmesiyle bu okulu bitiremedi. O dönemlerde Fransızca, Arapça ve Farsça eğitimler gördü. Çeşitli dergi faaliyetlerinde bulundu. “Gök Alp” mahlası ile Türk Edebiyatı’na kattığı onlarca eserle birlikte unutulmazlar arasına girdi.

GÖKALP’İN EĞİTİCİLİK YÖNÜ

Baytarlık eğitimini tamamlayamayan Ziya Gökalp, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde aktif olarak görev aldı. Muhalif olayların içerisinde olan Gökalp, 9 ay hapishanede kaldı. İttihatçıların Diyarbakır ayağının temsilcisi olan ünlü yazar, O dönem Selanik’te, Türkiye’de bir ilki ifade edecek olan sosyoloji dersleri vermeye başladı. Daha sonra yeniden İstanbul’a yeniden dönen ‘Türklüğün babası’ Ergani Mebusu olarak meclise girdi. Meclisin feshedilmesi ile birlikte o günkü adı Darülfünun olan İstanbul Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olarak derslere girmeye başladı.

Ziya Gökalp’in “Asker Duası” adlı şiirinden bir bölüm:

Elimde tüfenk, gönlümde iman,

Dileğim iki: Din ile vatan...

Ocağım ordu, büyüğüm Sultan,

Sultan'a imdâd eyle Yârabbi!

Ömrünü müzdâd eyle Yârabbi!

Yolumuz gaza, sonu şehâdet,

Dinimiz ister sıdk ile hizmet,

Anamız vatan, babamız millet,

Vatanı ma'mur eyle Yârabbi!

Milleti mesrur eyle Yârabbi!

Sancağım tevhid, bayrağım hilâl,

Birisi yeşil, ötekisi al,

İslâm'a acı, düşmandan öc al,

İslâm'ı âbâd eyle Yârabbi!

Düşmanı berbâd eyle Yârabbi!

Kumandan, zabit, babalarımız.

Çavuş, onbaşı, ağalarımız.

Sıra ve saygı, yasalarımız.

Orduyu düzgün eyle Yârabbi!

Sancağı üstün eyle Yârabbi!

Cenk meydanında nice koç yiğid,

Din ve yurd için oldular şehid,

Ocağı tütsün, sönmesin ümid,

Şehidi mahzun etme Yârabbi!

Soyunu zebun etme Yârabbi!

YILLARCA DERGİ FAALİYETİNDE BULUNDU

Eğiticilik yönünün yanı sıra edebiyat kimliği de olan Ziya Gökalp, hayatının neredeyse tamamında şiir ve edebiyatla iç içe yaşadı. Dönemin usta ve ünlü edebiyatçılarının da içlerinde bulunduğu ekiple birlikte dergicilik faaliyetinde bulundu. Kendinin ya da başkalarının çıkardığı dergilerde onlarca eserleri yayınlandı. Kaleme aldığı eserlerde milliyetçilik ruhunu yansıtan şair, 1924'te yayınlanan "Türkçülüğün Esasları" isimli kitabıyla "Türkçülüğün fikir babası" olarak anılmaya başladı. Kaleme aldığı eserler, bestelenip şarkı şekline getirildi. Çeşitli dizi ve filmlerde Ziya Gökalp’ın eserlerine yer verildi.