Mukabele nedir? Mukabele nasıl yapılır?

Ramazan ayı geldiği zaman Müslümanların içini bir heyecan kaplar. İnsanlar, oruç tutup saatlerce aç ve susuz kalmanın heyecanını iftarı bekleyerek geçirir. Adeta şenlik havasında geçen iftar sofraları sonrası ise muhabbetle beraber çaylar, kahveler ve tatlılar ile kendilerine ödül verir insanlar. Ramazan ayı içerisinde bu ve bunun gibi pek çok güzellik varken bir önemli konu ise mukabeledir. Ramazan ayı girdiğinde oluşturulan mukabele halkaları sonrası onlarca, yüzlerce hatta binlerce hatimler indirilmiş olur.

İnsanlar ise Ramazan’da adını sıkça duyduğumuz mukabele kelimesinin manasını arıyor. Mukabele nedir ve nasıl yapılır? Mukabele caiz midir? Mukabelenin faziletleri nelerdir? Mukabele yaparken nelere dikkat edilmelidir? Şeklinde sorular sorarak, akıllarındaki merak ettiklerini gidermeye çalışıyor. Peki, Mukabele nedir? Mukabele nasıl yapılır? İşte, tüm detaylarıyla mukabele nedir ve nasıl yapılır:

MUKABELE NEDİR?

Mukabele kelimesi, sözlük anlamı olarak “iki şeyi birbiriyle karşılaştırmak” anlamına gelmektedir. Mübarek üç aylarda ve özellikle de Ramazanlarda cami, mescid ve evlerde daha çok sabah, öğle, ikindi namazları öncesinde hâfızlar tarafından okunan Kur’an’ı takip etmek suretiyle hatim indirme geleneğine mukabele denilmektedir. Mukabele, zaman içerisinde hâfızların kuranı okuyuşları için de kullanılmaya başlandı.

Mukabele nedir? Sorunun asıl cevabı ise; mukabele geleneği, Müslümanların günümüze kadar getirdiği önemli bir etkinliktir. Manasıda Cebrâil’in ramazan aylarında her gece Hz. Peygamber’e gelerek o ana kadar nâzil olan âyet ve sûreleri karşılıklı okuyup kontrol etmelerine dayanır. Yani bu açıdan bakılınca mukabele, adeta dini bir ritüeldir.
Bütün bunların yanında en basit tabirle mukabele, Kur’an-ı Kerim’i okuyan görevli kişinin yani imam ya da hafızın, diğer insanlar tarafından sessiz bir şekilde göz ile takip edilmesi manasına gelir.

MUKABELE NASIL YAPILIR?

İslam coğrafyasında mukabelenin önemi çok büyüktür. Yukarıda da değinildiği gibi yetkili kişinin Kuran'ı ezberden ya da kitaptan yüksek sesle okuması ve onu dinleyen topluluğun da sessiz bir biçimde Kur’an'dan takip etmesidir. İslam dünyasında; Cebrail ve efendimiz (S.A.V) zamanından süregelen "mukabele" geleneği hemen hemen tüm İslam diyarlarında günümüzde yaşatılmaya devam ediyor.

Mukabele, öyle bir şey ki; kültürden kültüre değişiklik gösterebiliyor. Örneğin; Makedonya ve Balkanlar civarında birkaç ülkede mukabele, üç aylar başlar başlamaz mukabele yapılır. Mukabelenin bir başka özelliği ise; mukabelede her cüz tek bir kişi ya da birden fazla hafız tarafından okunabilir. Yani bunun belirli bir sınırlaması yoktur.
Mukabelede usul olarak kabul edilen, mukabele okuyan kimsenin hafız bile olsa mushafa yani Kur’an’a bakarak okumasıdır. Bu yöntem ezberden okumaktan daha ziyade hem faziletli hem de uygun görülmüştür. Ayrıca mukabelenin orta hızda okunması da rahat takip imkânı sağlayacağı için tavsiye edilmiştir.

Türkiye’de yapılan mukabeleler Ramazan ayından dört gün önce başlar ve genellikle ikindi namazları öncesi cemaat ya da kalabalıklarla yapılır. Bitirilen hatimler, bin aydan daha hayırlı olarak ifade edilen ve duaların reddedilmeyeceği düşünülen Kadir Gecesi’nde teravih namazı öncesi yine cemaat ile dualandırılır.

Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

Bedirhan ŞAHİN / www.gazeteilksayfa.com