Tarihte bugün: 113. yılında Titanik faciası

Denizcilik tarihinin en trajik kazalarından biri olan Titanik faciasının üzerinden bugün tam 113 yıl geçti. 14 Nisan 1912 gecesi Atlas Okyanusu'nda buzdağına çarpan ve "batmaz" olarak nitelendirilen lüks yolcu gemisi, sabaha karşı okyanusun derinliklerine gömüldü. Southampton'dan New York'a ilk seferini yapan gemide bulunan 2200'den fazla yolcu ve mürettebattan sadece 700'ü kurtulabildi. Dönemin en büyük ve en lüks gemisi olarak tanıtılan Titanik'in batması, dönemin teknolojisine olan aşırı güvenin sorgulanmasına neden olurken, kazanın ardından deniz yolculuklarındaki güvenlik önlemleri de kökten değiştirildi.

"BATMAZ" EFSANESİNİN SONU

White Star Line şirketine ait olan RMS Titanik, döneminin en büyük ve en lüks transatlantiği olarak inşa edilmişti. 269 metre uzunluğundaki geminin su geçirmez 16 bölmeye ayrılmış olması nedeniyle "batmaz" olarak nitelendiriliyordu. Ancak ilk ve tek seferine 10 Nisan 1912'de çıkan gemi, dört gün sonra, 14 Nisan gecesi 23:40 sularında Newfoundland açıklarında bir buzdağına çarptı. Geminin sağ tarafında 100 metrelik bir yarık açıldı ve su geçirmez bölmelerden beşi hasar gördü. Titanik'in mimarları geminin en fazla dört bölmenin su alması durumunda yüzeyde kalabileceğini hesaplamıştı. Beş bölmenin su almasıyla gemi, batmaya mahkûm oldu.

PANİK VE YETERSİZ CAN FİLİKALARI

Çarpışmanın ardından ilk anlarda gemide bir panik havası yaşanmadı. Birçok yolcu, durumun ciddiyetini kavrayamadı ve can filikalarına binmeyi reddetti. Geminin kaptan köprüsünde bulunan Kaptan Edward Smith ve mürettebat, durumun vahametini anladıklarında ise geç kalınmıştı. Titanik'te sadece 1178 kişiyi alabilecek kapasitede can filikası bulunuyordu ki bu, gemideki yolcu ve mürettebat sayısının yarısından bile azdı. Dönemin denizcilik kuralları, gemilerdeki can filikası sayısını geminin tonajına göre belirliyor, yolcu kapasitesini dikkate almıyordu.

Gece boyunca süren tahliye operasyonunda "önce kadınlar ve çocuklar" kuralı uygulandı. Ancak filikaya binebilen birçok üst sınıf erkek yolcu da oldu. Geminin dip güvertelerindeki üçüncü sınıf yolcuların çoğu ise can filikalarına ulaşamadan boğuldu. Titanik, 15 Nisan sabahı saat 02.20'de Atlas Okyanusu'nun 3800 metre derinliğindeki karanlık sularına gömüldü.

KAZANIN ARDINDAN DEĞİŞEN KURALLAR

Titanik faciası, denizcilik tarihinde bir dönüm noktası oldu. Kazanın ardından deniz güvenliği konusunda uluslararası düzeyde sıkı önlemler alındı. 1914 yılında imzalanan SOLAS (Denizde Can Güvenliği) sözleşmesi ile gemilerde yeterli sayıda can filikası bulundurulması, 24 saat telsiz nöbeti tutulması ve gemi personelinin acil durum eğitimlerinin artırılması gibi düzenlemeler yapıldı. Ayrıca, Kuzey Atlantik buz devriyesi kuruldu ve bu bölgede seyreden gemilere buzdağı uyarıları gönderilmeye başlandı.

DENİZİN DERİNLİKLERİNDEN ÇIKAN HAZİNE

Titanik'in enkazı, kazadan 73 yıl sonra, 1 Eylül 1985 tarihinde Fransız-Amerikan ortak araştırma ekibi tarafından bulundu. Robert Ballard liderliğindeki ekip, geminin enkazını Newfoundland'in 600 kilometre doğusunda, 3800 metre derinlikte tespit etti. Sonraki yıllarda yapılan dalışlarda gemiden binlerce parça eşya çıkarıldı. Bu eşyalar arasında yolculara ait kişisel eşyalar, geminin lüks dekorasyonundan parçalar ve daha pek çok değerli nesne vardı. Bugün bu eşyaların büyük bir kısmı dünyanın çeşitli müzelerinde sergileniyor.

KÜLTÜR VE SANATTA TİTANİK

Titanik faciası, aradan geçen 113 yıla rağmen kültür ve sanat dünyasında etkisini sürdürüyor. Kazayla ilgili yazılan kitaplar, çekilen belgeseller ve filmler, olayın unutulmamasını sağladı. Özellikle James Cameron'ın 1997 yapımı "Titanic" filmi, 11 Oscar kazanarak dünya çapında büyük ilgi gördü. Leonardo DiCaprio ve Kate Winslet'in başrollerini paylaştığı film, Titanik faciasını yeni nesillere tanıttı ve geminin hikâyesinin popüler kültürde yer edinmesine katkıda bulundu.

KAYBOLAN HAYATLARIN MİRASI

Titanik'te hayatını kaybeden 1500'den fazla kişinin anısı, bugün dünyanın birçok yerinde çeşitli anıtlarla yaşatılıyor. Belfast'taki Titanik Müzesi, Southampton'daki Titanik Anıtı ve New York'taki Titanic Memorial Light Tower bunlardan sadece birkaçı. Ayrıca, hayatını kaybedenlerin torunları ve akrabaları tarafından kurulan dernekler, her yıl 14-15 Nisan tarihlerinde anma törenleri düzenliyor.