Manşet Enflasyon ile Çekirdek Enflasyon farkı nedir?

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası verilerine göre Yıllık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), 2017 yılının Şubat ayından geçtiğimiz Şubat ayına kadar sadece 3 ay (2017 Temmuz %9.79, 2019 Eylül %9.26 ve 2019 Kasım %8.55) tek hanede ölçüldü. Geriye kalan 70 aylık zaman diliminde çift hanelerden aşağıya inmedi. Bu süreçte yıllık bazda %85’i bulan (2022 Ekim %85.51) fiyat artışları yaşandı. Böyle olunca enflasyon konusu Türkiye’nin gündeminden düşmüyor. Peki, Manşet Enflasyon ile Çekirdek Enflasyon farkı nedir? Çekirdek Enflasyon nasıl ölçülür? İşte detaylar:

Peki insanlar enflasyonu anlamak için neden TÜFE’yi baz alıyor? Enflasyon sadece TÜFE istatistikleriyle mi hesaplanır? Cevap hayır. Tüketici Fiyat Endeksi iklimden kaynaklı tarım ürünlerindeki fiyat hareketleri, kamu bazlı fiyat değişmeleri ve uluslararası piyasalarda yaşanan spekülatif davranışlar gibi etkenleri ölçmekte yetersiz kalır. Bu ve benzeri etkenleri ölçebilmek için farklı endeksler kullanılır. Bu endeksler ile Çekirdek Enflasyon hesaplanır.

MANŞET ENFLASYON

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), standart bir tüketicinin satın aldığı belirli bir ürün ve hizmetin fiyatlarındaki ortalama değişimleri gösterir. İnsanların çoğu bu endeksteki değişimi enflasyondaki değişim olarak kabul eder. Gazeteler ve haber kanalları TÜFE’deki değişimleri enflasyon göstergesi olarak manşete çekerler. Bu sebeple TÜFE halk arasında Manşet Enflasyon olarak bilinmektedir.

ÇEKİRDEK ENFLASYON

Bir ülkenin ekonomideki fiyat istikrarını sağlamak çoğunlukla Merkez Bankası’nın görevidir. Merkez Bankası bu istikrarı sağlamak amacıyla para basarak piyasayı etkileyebilir. Açık piyasa işlemleri, karşılık oranları, reeskont, zorunlu devir oranları ve kur politikası gibi para politikası araçlarını kullanabilir. Fakat bu araçlar enflasyona neden olan birtakım etkenleri kapsamaz. Türkiye örneğinden yola çıkarsak, vatandaşların kullandığı elektronik cihazların pek çoğu ithaldir. Merkez Bankası Apple, Samsung, Huawei, Philips, Sony gibi teknoloji devlerinin fiyatlarına etki yapamaz. Aynı şekilde değerli madenler ve kripto varlıklar gibi uluslararası piyasalarda işlem gören malların fiyatlarını etkileyemez. Merkez Bankası’nın etki edemeyeceği alanlarda kalan mal ve hizmetler TÜFE’den farklı olarak özel kapsamlı endekslerin konusudur. Söz konusu endekslerdeki göstergeler TÜFE’den enerji, alkollü içecekler ve tütün ürünleri gibi bazı alt kalemlerin dışlanmasıyla hazırlanır ve Çekirdek Enflasyon hesaplanır.

Çekirdek Enflasyon geçici etkilerden arındırılmış olması sebebiyle enflasyonun temel eğilimini gösterir.

Furkan Göktürk Yılmaz / www.gazeteilksayfa.com