Bir Stadın Hikâyesi: 19 Mayıs

Türkiye'nin ilk stadyumu olma özelliği taşıyan Ankara 19 Mayıs Stadyumu, 1935 Balkan Oyunları için yapılmasına karşın istenilen tarihe yetiştirilememiş; oyunlar da İstanbul'da düzenlenmişti. 15 Aralık 1936'da, dönemin başbakanı İsmet İnönü tarafından hizmete açılan 19 Mayıs Stadyumu, 82 yıllık tarihinde Cumhurbaşkanlığı finallerinden Ankaragücü ve Gençlerbirliği'nin Avrupa maçlarına varıncaya kadar pek çok tarihi ana şahitlik etti.  

19 Mayıs Stadı, Türkiye Cumhuriyeti'nin sosyal ve sportif etkinliklere gösterdiği özenle birlikte uluslararası ilişkilerin geliştirilmesine verdiği önemi de yansıtan bir tutumla inşa edildi. 1936 yılı sonlarında Balkan Oyunları için hazırlanan 19 Mayıs Stadyumu, genç Cumhuriyet'in hem sportif faaliyetler hem de uluslararası ilişkilere verdiği önemi gösteren somut hamlelerden biriydi. Dünya 1930'ların sonunda yeni bir savaşa girmeye hazırlanırken Ortadoğu'da be Balkanlar'da dengeleri gözetmek zorunda olan Cumhuriyet Hükümeti, Balkan Oyunlarına çok önem veriyordu. Ankara 19 Mayıs Stadyumu, 1935 Balkan Oyunları için yapılmasına karşın istenilen tarihe yetiştirilememiş; oyunlar da İstanbul'da düzenlenmişti. Stat, bir yıl sonra 15 Aralık 1936'da, dönemin başbakanı İsmet İnönü tarafından hizmete açılmıştı. Bu tarihten beri 82 yıldır Türk sporuna ve Ankaralılara hizmet veren 19 Mayıs Stadyumu, Cumhurbaşkanlığı finallerinden Anakara Gücü ve Gençlerbirliği'nin Avrupa maçlarına; pek çok resmi ve ulusal törenden Başbakanlık Kupası ve Cumhurbaşkanlığı Kupası finallerine varıncaya kadar pek çok tarihi ana şahitlik etti.

CUMHURİYET'İN İLK STADI

Ankara'ya bir spor kompleksi inşa edilmesi, dönemin başbakanı İsmet İnönü'nün, Mayıs 1932'de İtalya'ya yaptığı seyahat sonrasında gündeme geldi. İnönü, modern bir spor kompleksi inşa edilmesine ilişkin talimatını Ankara Valisi Nevzat Tandoğan'a verdikten sonra mimari yarışma açıldı. Yarışmayı, Paris'teki École des Beaux Arts'tan mezun olan ilk İtalyan mimar Paolo Vietti-Violi'nin projesi kazandı ve spor kompleksinin yapımına 1934 yılında başlandı. Stadyum inşaatı 1936 yılı sonunda tamamlanmış ve 15 Aralık 1936'da bitirilmiştir. Açılışta, Başbakan İsmet İnönü, "Türkiye'yi idare edenler, stadyumu en kıymetli mektep gibi her yerde kurmaya çalışacaklardır. Türkiye'nin istikbalini idare edecek olan genç nesil, açık havada açık meydanlarda yetişecektir" diyerek, tesisin önemine dikkat çekmiştir.

25 BİN KİŞİLİK OLARAK TASARLANDI

Mimar Paolo Vietti -Violi tarafından yapılan stadyum, Balkan Olimpiyatları için 25 bin kişi kapasiteli olarak tasarlanmış, bir kapalı ve üç açık olmak üzere dört tribün düşünülmüştür. Zaman içerisinde tüm tribünlerin üstü kapatılmış ve seyirci kapasitesi 19 bin 125 olarak revize edilmiştir. Ulusal bayram ve önemli günlerin kutlamalarıyla birlikte değişik spor karşılaşmalarına ev sahipliği yapan stat bünyesinde 1965 yılında yıkılan maraton kulesi, Cumhurbaşkanlığı locasının da bulunduğu 100 metre uzunluğundaki birinci mevki tribünü yer almıştır.

AÇILIŞ MAÇI GALATASARAY-ANKARAGÜCÜ

Stadyumun açılışı Ramazan Bayramı'na denk gelmişti. Başbakan İnönü, konuşmasında, önce halkın, sonra "Başımız ve Canımız" olarak hitap ettiği Atatürk'ün bayramını kutladı. Aynı gün, Hatay meselesi de Cemiyeti Akvam'da (Birleşmiş Milletler) görüşülmeye başlanmıştı. İnönü, buna da işaret ediyor ve Türklerin güvenliği ile Hatay'ın bağımsızlığını dile getiriyordu. Ve bütün gazeteler, bayramda, geliri Kızılay Cemiyeti'ne kalmak üzere 'Kızılay' gazetesi adıyla yayımlanıyordu. Stadyumun açılışı dolayısıyla düzenlenen turnuvaya İstanbul'dan Fenerbahçe ve Galatasaray, İzmir'den Altınordu takımları davet edilmişlerdi; Ankara'yı Ankaragücü temsil edecekti. Açılış maçı da Ankaragücü ile Galatasaray arasındaydı.

BAŞLAMA VURUŞU İNÖNÜ'DEN

Başlama vuruşunu Başbakan İsmet İnönü'nün yaptığı maçta Ankaragücü, "Teknik üstünlüğü iyice göze çarpan bir oyunla G. Sarayı yendi." "Ankara Gücü: 2 G. Saray: 1." Turnuvayı ise her maçını galip bitiren Fenerbahçe kazanacak ve Ankara 19 Mayıs Stadyumu’nda kupayı kaldıran ilk takım olarak tarihe geçecekti.

69 FİNAL OYNANDI

Ankara 19 Mayıs Stadı, kuruluş yılı olan 1936'dan bu yana geçen 82 yılda birçok kupa finaline ve Gençlerbirliği ile Ankaragücü'nün Avrupa kupası maçlarına sahne oldu. Başbakanlık Kupası ve Cumhurbaşkanlığı Kupası gibi Türk futbolunun önemli kupa finallerine ev sahipliği yapan Ankara 19 Mayıs Stadı, iki kupada toplam 69 final karşılaşmasına tanık oldu.

TARİHE TANIK

Stat, Cumhurbaşkanlığı Kupası finallerine 34 kez ev sahipliği yaparken, bu karşılaşmalarda toplam 94 gol atıldı. Başbakanlık Kupası finallerine ise 35 kez sahne olan Ankara 19 Mayıs Stadı, söz konusu maçlarda 135 gole tanıklık etti. Başkent ekibi Ankaragücü ise kendi sahası olan 19 Mayıs Stadı'nda Cumhurbaşkanlığı kupasını bir kez kazanabildi. Sarı-lacivertliler, kupada iki kez final oynarken, 1981 yılında Trabzonspor'u 1-0 yenerek tarihinde ilk kez bu kupanın sahibi oldu. Ankaragücü'nün, ikinci ligde mücadele ederken, bu önemli başarıyı elde etmesi dikkati çekti. Diğer başkent ekibi Gençlerbirliği ise 1987 yılında oynanan final karşılaşmasında Galatasaray'a 3-2 yenildi.

Unutulmaz Anlar

Ankara 19 Mayıs Stadı, kuruluşundan bu yana geçen 74 yılda birçok önemli olaya tanıklık ederken hafızalarda en çok şu anlar kaldı:

-Ankaragücü Türkiye Kupası 1980-81 sezonunda Boluspor ile oynadığı karşılaşması bu statta 2-1 kazandı. Kupayı kazanmasında önemli rol oynayan bu karşılaşmasının ardından Sarı-lacivertliler deplasmanda rakibiyle 0-0 berabere kalarak Türkiye Kupası’nı kazanmış oldu.

-Gençlerbirliği aynı kupadaki tek şampiyonluğunu 1986-87 sezonunda Eskişehirspor karşısında elde ederken, bu başarıda Ankara 19 Mayıs Stadı'nda aldığı galibiyetin payı büyük oldu. Kırmızı-siyahlılar, sahasında oynanan ilk karşılaşmayı 5-0 kazanarak büyük bir avantaj elde ederken, deplasmanda rakibine 2-1 yenilmesine rağmen kupayı kazanan taraf oldu.

-Gençlerbirliği Avrupa Kupası'ndaki en başarılı maçlarını Ankara 19 Mayıs Stadı'nda oynadı. Kırmızı-siyahlı kulüp, Avrupa macerasındaki en önemli başarısını 2003-04 sezonunda UEFA Kupası'nda yaşadı. Kupada 4. tura kadar yükselen Başkent ekibi bu turda İspanya'nın Valencia takımını Ankara 19 Mayıs Stadı'nda oynanan karşılaşmada 1-0 yenmeyi başardı. Rakibiyle deplasmanda oynadığı maçı 2-0 kaybeden Gençlerbirliği, kupaya veda etmişti. Valencia UEFA Kupası'nda o yıl şampiyon olurken, İspanyol ekibini tek yenen takımın Gençlerbirliği olması ise dikkati çekti.

-1996-97 sezonunda Türkiye Kupası 6. turunda eşleşen Gençlerbirliği ile Galatasaray arasındaki maçı, penaltılar sonucunda Gençlerbirliği 18-17 kazanmıştı. Ankara 19 Mayıs Stadı'nda oynanan karşılaşmanın normal süresi 1-1 berabere biterken, penaltılarda tam 33 tane vuruş yapıldı.
-Başbakanlık Kupası finalleri tarihinde Galatasaray Altay'ı 8-1, Boluspor da Muhafızgücü'nü aynı skorla yenerek, kupanın en farklı galibiyetlerini kazandı.

Uğur DUYAN/HABERVAKTİM