Tarihte bugün: Şanlıurfa'nın işgalden kurtuluşunun 105. yılı

"Urfa Kurtuluş Savaşı" olarak tarihe geçen bu mücadele, Anadolu'nun bağımsızlık ateşini körükleyen en önemli direnişlerden biri oldu. Şehrin gösterdiği üstün cesaret ve fedakârlık yıllar sonra "Şanlı" ünvanıyla taçlandırıldı. Anadolu topraklarının işgal edildiği karanlık günlerde, Urfa halkı topyekûn bir direniş göstererek sadece kendi şehrini değil, tüm bir milletin kurtuluş umudunu da ateşledi.

MONDROS'TAN İŞGALE GİDEN SÜREÇ

Birinci Dünya Savaşı'nın ardından 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi, Osmanlı İmparatorluğu için acı bir yenilginin ifadesiydi. Mütarekenin 7. maddesi, İtilaf Devletleri'ne güvenliklerini tehdit eden bir durum olması halinde stratejik noktaları işgal etme hakkı tanıyordu. Bu madde, işgallere yasal bir kılıf oluşturdu ve Urfa da bundan nasibini aldı.

İngilizler 24 Mart 1919'da Urfa'yı işgal etti ancak bu işgal uzun sürmedi. Yaklaşık sekiz ay sonra, 30 Ekim 1919'da İngilizler şehri Fransızlara devretti. Fransızların Urfa'ya girişi, direnişin de başlangıcı oldu. Şehir halkı, işgale karşı organize olmaya ve mücadele etmeye kararlıydı.

URFA HALKININ KAHRAMANLIK DESTANI

Urfa'daki direniş, teşkilatlı ve planlı bir şekilde yürütüldü. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti öncülüğünde organize olan halk, 11 Şubat 1920'de Fransızlara karşı genel bir ayaklanma başlattı. Bu tarih, 63 gün sürecek olan şanlı direnişin ilk günüydü.

Direnişin en önemli isimlerinden biri olan Ali Saip Bey (Ursavaş), Antep'ten Urfa'ya gelerek direniş hareketini koordine etti. Yerel kahramanlar Hacı Mustafa, Şahin Bey, Badıllı Mahmut ve Polis Mahmut Bey gibi vatanseverler de mücadelede ön saflarda yer aldı.

Urfalı kadınlar da bu mücadelede etkin rol oynadı. Cephane taşıma, yiyecek temini ve yaralıların bakımı gibi hayati görevleri üstlendiler. Aynı zamanda Fransız güçlerine karşı istihbarat faaliyetlerinde bulundular. Direnişçiler, stratejik noktalara mevzilenerek Fransızları kuşattı. Fransız kuvvetleri, Urfa Kalesi ve çevresindeki binalarda savunma pozisyonu aldı. Urfalılar ise kararlılıkla direnişe devam etti. Özellikle Urfa'nın dar sokakları ve taş evleri, direnişçilere avantaj sağladı.

ZAFER VE KURTULUŞ

63 gün süren çetin bir mücadelenin ardından, Fransız kuvvetleri daha fazla dayanamadı. Kuşatma altında kalan ve erzak sıkıntısı çeken Fransızlar, 10 Nisan 1920'de beyaz bayrak çekerek teslim olmayı kabul etti. 11 Nisan 1920 sabahı, Fransız birlikleri şehri terk etmeye başladı. Bu tarih, Urfa'nın kurtuluş günü olarak tarihe geçti.

"ŞANLI" UNVANININ HİKÂYESİ

Urfa'nın gösterdiği üstün kahramanlık ve fedakârlık, yıllar sonra resmi olarak takdir edildi. TBMM, 12 Haziran 1984 tarihinde kabul ettiği 3020 sayılı kanunla Urfa'ya "Şanlı" unvanını verdi. Böylece şehrin adı resmen "Şanlıurfa" olarak değiştirildi. Bu unvan, Urfa halkının Kurtuluş Savaşı'ndaki kahramanlığının, vatanseverliğinin ve fedakârlığının bir nişanesi olarak tarihe geçti.