İsrail’e Bağımlılık Böyle Azalmaz

UĞUR ÖĞÜT / HABERVAKTİM

Yapılması planlanan ve projesi çizilen tohum gen bankası projesinin rafa kaldırıldığı öne sürülüyor. Özellikle tohum üretimi için büyük önem taşıyan gen bankası tohumda İsrail’e olan bağımlığımızı engellemek için bir adım olarak görülüyor. Ama Ankara Üniversitesi yönetimi bölüm hocalarının azimle çalışmalarına rağmen gen bankası hakkında hiç bir şey yapmıyor. Gen bankasının yapımı için verilen sözlerin unutulduğu ve Türkiye’nin bu konuda ilerlemesini engellemek isteyen güçlerin bankanın yapılmaması noktasında baskı yaptığı iddia ediliyor.

İHRACAT AZALDI İTHALAT ARTTI

TÜİK verilerine göre, Türkiye'nin; 2012'de 127.6, 2013'de 139.8, 2014'de 170.2 milyon dolar olan tohum ihracatı 2015 yılında 117 milyon dolara düştü. 2015 yılında ihracat 53 milyon dolar düşerken, tohum ithalatı ise artmaya devam etti. Tohum ithalatı bir önceki yıla göre 19 milyon dolar artarak, 211,4 milyon dolardan 230 milyon dolara çıktı. 2014 yılında 41.1 milyon dolar olan tohum dış ticaret açığı, 2015 yılında birden 114 milyon dolara yükseldi. 230 milyon dolara çıkan ithalatın ise yine yarıya yakınını sebze tohumları oluşturdu. 2015'de 9 kalem sebze tohumunda 101,1 milyon dolarlık ithalat yapılırken bu ithalatın yarısından fazlası da yine tek kalemde domates tohumlarından kaynaklandı. 2015'de sebze tohumu ithalatında; domates tohumuna 52.4, biber tohumuna 12.4, hıyar tohumuna 11.4, marul tohumuna 4.6, patlıcan tohumuna 4.5, havuç tohumuna 4.3, kabak tohumuna 3.9 ve ıspanak tohumuna 3.7 milyon dolar ödendi. Türkiye İsrail'den tam 12 kalemde tohum ithal etti. (Bezelye kabuksuz tohumluk, adi buğday tohumluk, kavun karpuz tohumu, kabak tohumu, domates tohumu, hıyar tohumu, soğan tohumu, marul tohumu, biber tohumu, patlıcan tohumu, turp tohumu ve diğer sebze tohumları) Bu tohumların içinde de domates tohumu ile biber tohumu en ciddi kalemi oluşturdu.

TOHUM GEN BANKALARININ ÖNEMİ

Genetik kaynak niteliğindeki bitki materyalinin yayılış ve çeşitlilik gösterdiği ortamdan toplanarak genetik çeşitliliğin korunması ve devam ettirilmesi amacıyla, muhafaza altına alındığı özel depolama koşullarına sahip kuruluşlara "bitki gen bankası" denmektedir. Genetik kaynaklar ve biyolojik çeşitliliğin korunması, kullanımı ve ekonomik değere dönüştürülmesi büyük önem taşımaktadır. Tohum gen bankaları bu nedenle son yıllarda dünya gündeminde önemli bir yer kazanmaktadır. Tohum gen bankaları en kısa ifadeyle tohumların toplanarak uygun koşullarda muhafaza edildiği merkezlerdir. Tohum gen bankaları, muhafaza işlevinin yanı sıra bilimsel araştırmaların da yapıldığı merkezler konumdadır.

TOHUM GEN BANKALARININ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ

Türkiye Tohum Gen Bankasına gelen örnekler sırasıyla aşağıdaki aşamalardan geçerek muhafaza altına alınmaktadır:

• Tohum ve bitki toplama: Doğadan bitki ve tohum örnekleri toplanarak gen bankasına getirilir.

• Kayıt: Getirilen örneklere kayıt numarası verilerek bundan sonraki işlemler bu numarayla takip edilir.

• Herbaryum: Bitki örnekleri uluslararası standartlara uygun şekilde kurutularak referans materyali olarak herbaryumda muhafaza edilir.

• Tohum temizliği ve hazırlama: Tohum örnekleri kurutma ve depolama gibi aşamalara hazırlık amacıyla sap, saman, bitki artığı vb. yabancı maddelerden temizlenerek diğer işlemler için hazır hale getirilir.

• Başlangıç canlılığının belirlenmesi: Gen bankasına gelen veya gönderilen tohum örneklerinin canlılık testi yapılarak başlangıç canlılığı tespit edilir.

• Tohum kurutma: Temizlenen tohum örnekleri depolamaya uygun nem seviyesine gelene kadar kurutulur.

• Tohum nem tayini: Kurutulan tohum örneklerinin paketleme öncesi nem içerikleri tespit edilir.

• Tohum paketleme: Uygun nem seviyesine ulaşan tohum örnekleri hava geçirmeyen hermetik kaplarla paketlenir.

• Tohum depolama: Paketlenen tohum örnekleri depolara alınır.

• Periyodik çimlendirme testleri: Depodaki örnekler periyodik olarak belirli aralıklarda çimlendirme testlerine tabi tutulur.

• Tohum yenileme: Çimlendirme testleri sonucunda canlılık yüzdesi belli bir seviyenin altına düşen tohum örnekleri tekrar ekilerek çoğaltılır ve yenilenir.

• Yeniden depolama: Yenilenen tohum örnekleri temizleme, kurutma, paketleme aşamalarından geçerek tekrar depolara alınır.

• Dağıtım: Gen bankasında bulunan tohum örnekleri araştırma, doktora ve yüksek lisans çalışmaları için talep doğrultusunda dağıtıma uygun miktarlarda araştırıcılara temin edilir.