Demirci Mehmet Efe kimdir? Atatürk telgrafında ne dedi?

Milli Mücadele’nin tartışmalı isimlerinden Demirci Mehmet Efe’nin hayatını sizler için derledik.

Demirci  Mehmet Efe kimdir, hangi dönem yaşadı, nereli, Milli Mücadeleye hangi katkıları sundu, Mustafa Kemal Paşa Demirci Efe’ye çektiği telgrafta ne dedi,  Ankara hükümeti ile arası neden açıldı? 

İşte cevabı:

1885 yılında Aydın'da doğdu. Babası, Nazilli'nin Pirlibey köyünde demircilik yaptığı, kendisi de onun yanında çalıştığı için 'Demirci' lakabıyla anılırdı. Sonradan bu lakabı kendisine soyadı olarak seçti. Birinci Dünya Savaşı'nda askere alınan Demirci Mehmet, İzmir'deki 5. Depo Alayına verildi. Fakat Ermeni asıllı bir subay tarafından hakarete uğrayınca dayanamayıp askerden kaçtı. Ödemişli Gökdeli Zeybek'in çetesine katıldı. Bir süre sonra kendisi de ayrı bir çete kurarak eşkıyalık yapmaya başladı ve güvenlik kuvvetlerini bir hayli uğraştırdı. 

KUVAYI MİLLİYE HAREKETİNE KATILDI

Yunanlılar İzmir'e çıkıp, Aydın'ı da ikinci kez işgal edince, Demirci Mehmet Efe 200 kişilik çetesiyle 11 Temmuz 1919'da Aydın Cephesi'ndeki milli kuvvetlere katıldı. Aydın'da katıldığı bir çarpışmadan sonra Aydın cephesi Kuvayı Milliye komutanı olan Mehmet Efe, düşmana yapılan baskınlarda büyük rol oynadı. Sökeli Ali Efe'nin Denizli'de öldürülmesine kızarak Denizli'yi bastı ve pek çok kişiyi kuşuna dizdi.

MİLLİ MÜCADELEYE NASIL DAHİL OLDU?

Haziran 1919 da Efe’ye, Mustafa Kemal imzalı bir telgraf gelir. Bu telgrafta Efe’den, Sivas’ta toplanacak olan Kongreye bir heyet yollaması istenmekte ve düşmana karşı yaptığı kahramanca savaşta kendisine başarılar dilenmektedir. Efe, Mustafa Kemal Paşa’nın daveti üzerine, Nazilli eşrafından Aydın Mebusu Hacı Süleyman Efendi başkanlığında üç kişilik bir heyet yolluyor Sivas’a. Paşa, bu heyeti kendisi karşılıyor ve kongre sırasında konuşurken, Aydın efelerinin hizmetlerini överek, alkışlatıyor. Daha sonra da heyete hediyeler veriyor ve Demirci Efe’ye yollatıyor.

REFET PAŞA ANLATIYOR

İşgal günlerinde Atatürk’ün Aydın bölgesinde görevlendirdiği Refet Paşa bir meclis konuşmasında şunları söylüyor: “Aydın cephesindeki tekmil kuvvet doğrudan doğruya milletin kalbinden taşıp toplanan bir kuvvettir. Burada hiçbir suni el olmadı ve hiçbir suni el bunu yaratmadı. Türk unsuru ve İslam kuvveti olarak tekmil kabiliyetini kendi kendisine gösterdi. Bunlar arasında orada kıymetli arkadaşım Demirci Mehmet Efe’nin ismini burada takdirle yâd etmeği bir vazife telakki ederim. Bu saf insan kendisi gibi diğer saf kahramanlarla ortaya atılarak hakikaten pek büyük gayret, pek büyük himmet gösterirken, hükümeti merkeziye kendilerine unvan olmak üzere, cani, şaki, hırsız gibi güzel güzel iltifat göndermekten hali kalmıyordu. Fakat bunlar azimlerini kırmadılar, daima müdafaa ettiler ve daima uğraştılar.’’

MUSTAFA KEMAL PAŞA’DAN DEMİRCİ MEHMET EFE’YE TELGRAF

TBMM Reisi Mustafa Kemal Paşa’nın Demirci Mehmet Efe’ye yolladığı telgraf şöyle:
“Aydın ve Havalisi Kuvayı Millîye Umum Kumandanı Demirci Mehmet Efe kardeşime:
Kahraman efelerinizi size gönderiyorum. Aydın’ın bu doğru özlü ve fedakâr evlatları, Bolu ve Düzce havalisinde memleketimizi gâvurların esaretine düşürmeye çalışan hainleri pek kahramanca ve fedakârca bastırdılar. Vatanımıza büyük hizmetler ifa ettiler. Allah iki cihanda aziz etsin. Kendilerine ve umum kumandanları olan zat-ı alinize Büyük Millet Meclisi’nin kalbi ve samimi teşekküratını takdim eder, gözlerinizden öperim. Kardeşim efendim.
Ankara, 11 Haziran 1920 İmza: Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal

ÇERKEZ ETHEM’LE TEMAS

Demirci Mehmet Efe’nin, Kuvayı Milliye ile düzenli ordu arasında başlayan çekişme sırasında Çerkez Ethem'le haberleşmesi şüphe uyandırdı. 15-16 Aralık 1920'de Refet Bele'nin süvari birliklerinin baskınına uğrayan Demirci Mehmet Efe kuvvetleri dağıldı, kendisi beş on kişiyle kaçıp kurtuldu. Sonradan Hükümet'e sığınarak bağışlanan Mehmet Efe, savaş sona erince Nazilli'ye yerleşti. 5 Şubat 1961 yılında vefat eden Demirci Efe’nin naaşı askeri tören ile Nazilli Eğriboyun Mezarlığına defnedilmiştir. 

‘BEN DİYE ŞEYTAN SÖYLER’

Demirci Efe kendisi hakkındaki şüpheleri şöyle anlatıyor:

“Halktan beni sevenler de çoktur. Bana kırgınlar da vardır. Fakat bu ikisi de yapılmış bir vazifenin, ödenmiş bir borcun yadigârıdır… Ben diye Şeytan söyler. Amma bizim yaptıklarımız arşivlerdedir. Bir gün tarih sahifelerinde intikal eder.’’

Gazeteilksayfa.com