Çömlek ustası Evren Topuz gazetemize konuştu: "İnsanlar eskiye dönüyor"

Çömlek ustası Evren Topuz, Anadolu’nun en eski el sanatlarından biri olan çömlekçilikle ve son yıllarda topraktan üretilen ürünlere artan taleple ilgili gazetemize bilgiler verdi. 

DEDESİNİN NASİHATINI DİNLEDİ 
Dedesinden öğrendiği çömlekçilik mesleğine 9 yaşında adım attığını anlatan Topuz, “Dedem Şaban Topuz, çömlekçiydi. Okuldan çıktıktan sonra hemen dedemin atölyesine gelirdim. Dedem, ‘oğlum hem oku hem de bu sanatı öğren’ diye nasihat etti. Ben de hem okudum hem de bu mesleği öğrendim. Aynı zamanda muhasebe bölümünü bitirdim. 30 yıldır ata mesleğimizi Nevşehir Avanos’ta icra ediyorum” dedi.     

YIL 1940: “OKU OĞLUM KENDİNİ KURTAR”
Topuz, babasının da çömlek ustası olduğunu ancak geçmiş zamanda plastik ürünlere ilginin artmasıyla babasının bu mesleği bırakmak zorunda kaldığını anlatarak şunları söyledi: “1940’lı yıllarda plastik ürünler çıkınca ve onlara ilgi artıp çömleklere talep azalmaya başlayınca babam çömlekçiliği bırakmış. Dedem, babama, ‘oğlum oku kendini kurtar’ demiş. Babam bunun üzerine inşaat teknikerliği okumuş.” 

YABANCI TURİSTLER DEĞERİNİ DAHA ÇOK BİLİYOR
Ülkemize gelen turistlerin el yapımı çömleklere 1980’li yılların başından itibaren gösterdiği ilgi ile çömlekçiliğin yeninden canlandığını anlatan Topuz şöyle devam etti: “Nevşehir’e gelen yabancı turistler, bu sanatın kıymetini bize tekrar farkına vardırdı.  Turistlerin çömlekleri beğenerek satın alması çömlekçilik sanatını tekrardan canlandırdı ve ülke ekonomisine çok büyük katkı sağladı. Çünkü yabancı turistler el işçiliğinin öneminin farkındalar. Yaptığımız ürünlerin değerini yabancı turistler çok daha iyi biliyor. Çünkü onlarda el işçiliği yok makine var. Biz çömlek yaparken su kullanıyoruz kayması için; ancak Avrupa’da bu yapılırken su yerine madeni yağlar kullanılıyor bu da hem tehlikeli hem de içi koku yapıyor. O yüzden turistler Türkiye’deki toprak ürünleri daha çok tercih ediyor.”  Topuz, son yıllarda yerli turistlerin çömlek ürünlerine büyük ilgi gösterdiğini kaydetti.

METALE VE PLASTİĞE GÖRE DAHA SAĞLIKLI
Topraktan yapılan ürünlerin sağlıklı olduğuna değinen Topuz, “Toprak, içinde kimyasal barındırmaz. Metal ve plastik kaplara göre daha sağlıklıdır. Toprak testinin içi yosun tutmaz, çömlek kapta yapılan yoğurdun lezzeti farklı olur. Toprak sağlıktır. İnsanlar eskiye dönüyor ve topraktan yapılan kapları tercih ediyor” değerlendirmesinde bulundu.  

ÇÖMLEK USTASI EN AZ 5 YILDA YETİŞİR
Tarihi 4 bin yıla uzanan çömlekçilikte usta-çırak ilişkisinin önemine dikkat çeken Topuz, “Usta, çömlekçilik işinin püf noktalarını çırağa öğretir. Ama ustaya kafa tutarsa çıraklık dönemi boşa geçebilir. O yüzden bizim alanımızda ustaya hep saygı duyarız ve hürmet ederiz. Bir çömlek ustası en az 5 yıl içinde yetişiyor. ‘Üstat’ dediğimiz kişiler ise meslekte en az 10 yılını tamamlamış kişilere diyoruz” ifadelerini kullandı. 

PİŞMİŞ ÇÖMLEK NASIL ANLAŞILIR?
Topuz, kullanılan malzemeler ve çömlek pişirmenin detaylarıyla ilgili bilgiler vererek şunları kaydetti: “Kızılırmak’ın eski yataklarından getirilen killi kırmızı toprağı ve yeşil kili, suyla karıştırıyoruz. Bir havuz çukurunda bir gün bekliyor eriyor iyice toprak. Çamur haline gelen toprak poşetin içinde iki hafta kadar bekler. Ne kadar çok beklerse o kadar kaliteli çamur elde etmiş oluruz. Elden çıkan ürünleri 1040 derecede minimum 16 saat pişiriyoruz. Bu çömlekler 1040 derecede pişmezse kullanım amaçlı olmuyor. Süs eşyası oluyor. Pişmiş bir ürünü çömleğin sesinden anlıyoruz. Gerçekten pişmiş bir üründen cam gibi ses gelmesi gerekiyor.”

OSMAN AKDOĞAN/İLKSAYFA-