Battal Gazi kimdir, asıl adı ne, hangi dönem yaşadı, nerede şehit düştü, mezarı nerede? Battalname nedir?

Adını destanlara yazdıran büyük Türk Kahramanı Battal Gazi’nin yaşam öyküsünü sizler için derledik. 

Battal Gazi kimdir, asıl adı nedir, hangi dönem yaşadı, nerede şehit düştü, mezarı nerede, Hacıbektaş-ı Veli ile yolları nasıl kesişti?

İşte cevabı:  

680’li yıllarda Malatya’da doğan ünlü Türk Kahramanı Battal Gazi’nin babası Malatya Serdarı Hüseyin Gazi, annesi Saide Hatun’dur.

Babası Hüseyin Gazi, Bizans topraklarına yapılan bir akında şehit düştü. Anadolu’da Seyyid Battal Gazi, Seyyid Battal ve Battal Gazi isimleri ile bilinmektedir. Asıl adının Abdullah veya Cafer olduğu, Hazreti Muhammed (s.a.v.)’in soyundan geldiği rivayet olunmaktadır. Nesebi İmam Cafer, İmam Zeynel Abidin yoluyla İmam Hüseyin’e ve Hz. Ali'ye ulaşarak seyyid olduğu söylenmektedir. Battal adının yiğitliğinin, cesaretinin ifadesi, gazilik unvanının ise güç ve kuvvetin sembolü olarak, gazalarda gösterdiği kahramanlıktan dolayı kendisine verildiği bilinmektedir.

BİZANS’A KARŞI SAVAŞIYOR

Battal Gazi 8. yüzyılda Emeviler devrinde yaşamıştır. Nitekim Battal Gazi’den bahseden Bizans ve Süryani kaynaklar da bunu teyit etmektedir. Battal Gazi’nin tarihî şahsiyetiyle menkıbevi şahsiyeti kaynaklarda ve hafızalarda birbirine karışmıştır. Battal Gazi’den bahseden Yakubi ve Taberî’den başlayarak Evliya Çelebi’ye gelinceye kadar pek çok kaynakta tarih ve menkıbe iç içedir. Battal Gazi'nin yaşadığı dönem, Anadolu'da Türk veya Arap olgusunun olmadığı bir zamandır. Hakkındaki kaynaklara, yani destanlar, mesneviler, menkıbeler ve halk hikayelerine bakıldığında, kendisinin; Bizans’ın zulmünden bıkan halkın hakkını savunmak için halktan bir ordu topladığı ve Bizans ile savaştığı görülmektedir.

MÜSLÜMANLARI ZULÜMDEN KURTARIYOR

Battal Gazi, çalışkanlığı, cesareti ve kahramanlığı sayesinde komutanlığa, hatta Misis şehri valiliğine kadar yükselmiştir. Battal Gazi, sadece Bizans zindanlarına düşen Kılıçtaş’ı Alperenleri değil, o zamanın heterodoks Hıristiyan’ı, bugünün Müslüman’ı Boşnakları da Bizans zulmünden kurtarmak için çaba harcamış, mücadeleler yapmıştır. Battal Gazi bilhassa 717-740 yılları arasında, Emeviler’in Bizans’a karşı yürüttükleri mücadelelerde rol almış ve hem Müslüman hem de Hristiyan kaynaklara yansıyan efsanevi şöhretini bu sırada kazanmıştır.

İSTANBUL KUŞATMASINDA BULUNUYOR

Taberî’den nakledilene göre Battal Gazi, 717 yılında Meseleme bin Abdülmelik komutasındaki İslam ordularıyla birlikte İstanbul'un hem deniz hem karadan kuşatıldığı sefere katılmış, İmparator Leon’un direnmesi karşısında bu kuşatma 718 yılında sona erdirilmiştir. Anadolu’da menkıbevî şahsiyet olan Battal Gazi’nin adı etrafında, daha ilk kaynaklardan başlayarak, bir destanlar halesi meydana gelmiştir. Onun Rum seferlerindeki maceraları, Taberî’den başlayarak, Arap tarihçilerinde ve Bizans kronolojilerinde, ya birbirinden nakledilmek suretiyle yahut da birbirini tamamlayacak şekilde anlatılmıştır.

ANADOLU AKINLARINA KATILIYOR 

Battal Gazi’nin muharebelerini anlatan söz konusu kaynakların zikrettikleri bölge, şehir ve kasaba isimlerine bakıldığında onun başta Malatya, Kayseri, Afyon ve Eskişehir yöresi olmak üzere, el-Cezire ve Suriye bölgelerinde akınlarda bulunduğu görülür. Şüphesiz bu coğrafya gerçek muharebelerin vuku bulduğu coğrafyadır.720 yılında Battal Gazi ve Melik Gazi 20 bin kişilik bir kuvvetle, Akroenes Savaşlarında Leon ve Konstantin komutasındaki Bizans ordusu ile çarpışmakta olan İslam ordusunun yardımına gelirler. Savaş çok şiddetli geçer ve her iki taraftan da çok sayıda insan ölür.

BATTALGAZİ ŞEHİT OLUYOR

Bugünkü Afyonkarahisar yakınlarından bulunan eski ''Akroinon'' mevkiinde vukua gelen büyük savaşta Battal Gazi şehit olur ve İslam ordusu Şuhut’a çekilir. Akrenion'a yaklaşık 100 km. uzaklıktaki Seyitgazi’ye defnedilir.

BATTALNAME’NİN ANA TEMASI NE?

Battalname nedir, ana teması nedir?  Battalname’de Battal Gazi’nin Anadolu’da Hıristiyanlarla yaptığı savaşlar konu edilmektedir. Bu savaşlarda merkez saha genellikle Malatya yöresidir. Savaşlar İslamiyet-Hıristiyanlık mücadelesi şeklinde dini bir hüviyet taşır. Cihad ve gaza ruhu kendini kuvvetli bir biçimde hissettirir. Battal Gazi bunların yanı sıra, yenilmezliği, cömertliği ve yardımseverliğinden dolayı nesilden nesile söylene gelmiş atı ve kılıcı ile de zihinlerde yer tutmuş bir serdengeçtiler başıdır. Türk tarihinde cihad ruhunu yaşatan efsanevi bir hale bürünmüş, güç üstü haller sahibi bir kimsedir. Bu yüzden hayatı menkıbeleşmiştir.

DESTANLAŞAN BİR HAYAT

Anadolu’da İslamiyet için canla başla savaşması, İslam ruhuna bürünerek onunla şekillenmesi hayatının destanlaşmasına sebeb olmuş ve Anadolu Türklüğünün yanı sıra, bütün Türk dünyasına Seyyid Battal Gazi Destanı'nı kazandırmış, böylece Türk kültür tarihi içinde, müessir bir yer tutmuştur. Şahıs olarak destanının yanında Türk halk şiirine de geniş bir şekilde konu teşkil etmiştir. Hacı Bektaş Veli hazretlerinin bile onun makamını ziyaret ettiği Velayetnamesi’nde zikredilmiştir. Hatta Evliya Çelebi, İstanbul’daki Kız Kulesi’nin, Kral Kantur’un kızını Battal’dan korumak için onun Şam’da bulunduğu bir zamanda yaptırdığını yazmıştır. Bilindiği gibi bu alperenler devrinde kayser kızları, İslam savaşçılarına gerekli kolaylıkları gösterirler ve kalelerin içten fethedilmesini sağlarlardı.

BÜYÜK TÜRK KAHRAMANI

Battal Gazi bu savaşlarda bir “evliya” karakteri sergiler. Düşmanlarla savaşır; okuduğu dualarla büyüleri bozar; ateşte yanmaz; göz açıp kapayıncaya kadar uzun mesafeler aşar; Hızır’la yoldaştır, sıkışık zamanlarda ondan yardım görür. Gayrimüslimleri İslam’a davet eder, İslamiyet’in yayılmasını sağlar. Her savaşın sonunda elde ettiği malı mülkü din uğruna savaşan yiğitlere dağıtır. Türk gazi tipinin mükemmel bir örneğini aksettiren Battal Gazi, gerek kahramanlığı, gerekse evliya karakteriyle Anadolu insanı üzerinde son derece etkili olmuştur. Bu yüzden de Battalname Anadolu halkı arasında asırlarca sözlü olarak yaşamıştır. Ayrıca Anadolu dışında yaşayan Türk toplulukları arasında da sevilmiş, yazılıp okunmuştur. Tamamen Müslüman Türk geleneklerine göre meydana getirilmiş olan Battalname’nin yazıya geçiriliş tarihi henüz kesin olarak bilinmemekle birlikte, eserin 11-12. yüzyıllarda Danişmendliler zamanında söylendiği ve Danişmendnâme’nin yazılış tarihi olan M.1245-1246’dan önce yazıldığı tahmin edilmektedir.

TÜRK KÜLTÜRÜNÜ YANSITIYOR

Battalname, İslam ruhu ile dolu Anadolu Türklerinin eseri olmakla birlikte, tarihi temeller üzerine kurulmuştur. İslam dininin ve İslam medeniyetinin unsurları açık bir şekilde eserde göze çarpmaktadır. Battalname’nin esas fikri tamamiyle dinidir. Ayrıca İran geleneklerine de rastlanmaktadır. Bu ise mensup olunan ortak kültürün tabii bir neticesidir. Eserin asıl konusu İslam-Bizans mücadelesinden doğmuştur. Emevi, bilhassa Abbasi ordularında Türklerin oynadığı rol düşünülünce Bizans hudutlarında ve İslam ordularında yaşayan Türkler arasında böyle menkıbelerin varlığını kabul etmek gerekir. Battalname’de, sınırlı da olsa, eski destan üslubunu hatırlatan bazı kısımlar vardır. Özetle Seyyid Battal Gazi Destanı, şehirlerde yaşayan Müslüman ve medeni Türkler arasında ortaya çıkmıştır.

Gazeteilksayfa.com