Atatürk’ün Ankara’da yapılan ilk heykeli: İtalya’da özel üretildi

Sanat Tarihçisi Prof. Dr. Kıymet Giray, Resim ve Heykel Müzesi’nde katıldığı söyleşide Atlı Atatürk Anıtı’nı masaya yatırdı. Giray konuşmasında, anıtın cumhuriyet dönemi heykel sanatında prototip olduğunu ve diğer eserlere öncülük ettiğini vurguladı.

Başkentli sanatseverler Kültür Yolu Festivali kapsamında “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye’de İtalyan Mimarlar ve Heykeltraşlar” adlı söyleşide buluştu. Ankara Resim ve Heykel Müzesi Türkocağı Salonu’nda gerçekleşen etkinliğe sanat ve akademi dünyasından pek çok isim katıldı. Prof. Dr. Kıymet Giray, Prof. Dr. Ali Cengizkan ve Dr. Koray Özalp’ın konuşmacı olarak yer aldığı etkinlikte İtalyan sanatçıların başkente verdiği hizmetler masaya yatırıldı.

Başlangıçta yapılan kısa sunumun ardından söz alan Prof. Dr. Kıymet Giray, ünlü İtalyan Heykeltraş Pietro Canonica’nın 1927 yılında yaptığı Atlı Heykel Anıtı’nı anlattı. Eserin teknik detaylarının yanında Atatürk’e olan bakışını da değerlendiren Giray, “Hemen burada, müzemizin önünde yer alan Pietro Canonica’nın yaptığı atlı heykel dikkatleri çekiyor. Bu çok özel bir heykeldir. Atlı heykelde Atatürk’ü görüyoruz. Gazi, hamle yapan bir atın üstünde. Tek ayak havada, at yürümeye devam ediyor. Burada Kurtuluş Savaşı devrimlerinin devam edeceği gösteriliyor. Bir devamlılık, süreklilik gösteriliyor. Ayrıca Atatürk’e baktığımızda savaş kazanmış vakur bir kumandan karşımızda. Yan tarafında Ankara’yı izlemekte. Kurulacak olan başkentin ilk yapılarından birinin önünde Mustafa Kemal’in ilk heykellerinden birisiyle karşılaşıyoruz” diye konuştu.

DİĞER ESERLERE ÖNCÜLÜK ETTİ

Atlı Atatürk Anıtı’nın o dönemin heykel sanatında bir prototip görevi gördüğünü aktaran Giray, “Konuştuğumuz eser bu dönemin heykel sanatının özelliklerini yansıtan nitelikler taşıyor. Kırmızı bir mermer ile çevrelenmiş, ortasında kabartmalar üzerine yapılmış Kurtuluş Savaşı izleri taşıyan bir heykel kaidesi görüyoruz. Alt kısımda beyaz mermer üzerinde yuvarlak kabartmalar göze çarpıyor. Yeni kurulacak bir başkentten söz ediyoruz. Mevzubahis eser o dönemin en görkemli yapıtlarından birisi olmuştur. Cumhuriyet dönemi heykel sanatında bir prototip görevi görmüştür” ifadelerini kullandı.

İTALYA’DA ÖZEL ÜRETİLDİ

Ankara'nın tarihini simgeleyen önemli eserlerden biri olan Atlı Heykel Anıtı, Etnografya Müzesi'nin önünde yer alıyor. Anıt, tarihi namazgahın bulunduğu tepe üzerine inşa edilmiş ve o dönemde şehre hakim bir konumda yer almıştır. Ünlü Heykeltraş Pietro Canonica, Türkiye Cumhuriyeti tarafından düzenlenen anıt yarışmasını kazanarak projesini hayata geçirmiştir. Heykel İtalya'da özel bir döküm süreciyle üretilmiş, kaideyi süsleyen kabartmalar ise Venedik'te özenle hazırlanmıştır. Açılış törenine yetiştirilemeyen kabartmalar, ileri bir tarihte yerlerine monte edilmiştir.

1927 YILINDA RESMEN AÇILDI

1927 yılının haziran ayında Ankara'ya getirilen Atlı Heykel 29 Ekim 1927 tarihinde kaidesine yerleştirilmiş, ancak resmi açılış töreni 4 Kasım 1927 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Anıtın açılış töreni saat 10:30'da başlamıştır. Törene Meclis Başkanı Kazım Paşa, Belediye Başkanı Asaf Bey, hükümet yetkilileri ve Heykeltraş Canonica bizzat katılmıştır. Davetlilerin töreni izlemesi için özel olarak ahşap bir tribün kurulmuş, ayrıca müze içinde de bir büfe hazırlanmıştır. Belediye Başkanı Asaf Bey'in yaptığı etkileyici konuşmanın ardından İsmet Paşa kurdeleyi keserek anıtın resmi açılışını gerçekleştirmiştir.