Türk mühendisliğinin ilk büyük projesi Keban Barajı 57 yaşında

57 yıl önce bugün cumhuriyetin ilk büyük mühendislik projesi olan Keban Barajı’nın temeli atıldı. Dönemin Başbakanı ve dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel temel atma töreninde bizzat yer aldı. Yapıldığı dönem için Türkiye’nin en büyük barajı olma özelliğini taşıyan projenin tamamlanması yaklaşık 8 sene sürdü.

TÜRKİYE’NİN ENERJİDE İLK BÜYÜK YATIRIMLARINDAN

Keban Barajı Türkiye'nin enerji sektöründe ilk büyük yatırımlarından biri. İnşaatına 1966 yılında başlanan baraj 1974 yılında ilk 4 büyük türbinin devreye alınmasıyla açıldı. 1981 yılında diğer 4 türbinin devreye girmesiyle tam kapasite çalışmaya başladı. Toplam kurulu gücü 1330 Megavat olan Keban Barajı günümüzde yıllık olarak 6 milyar kilovat saat enerji üretimi gerçekleştiriyor.

Keban Barajı yapıldığı dönemde Türkiye'de üretilen toplam elektriğin %20'sini tek başına karşılıyordu. Dev proje 20. yüzyılın ikinci yarısında Türk mühendisliğinin alın akı olarak tanınıyor. Baraj 2020 yılı itibarıyla gerek Atatürk Barajı’nın devreye alınması gerek diğer etkenlerden dolayı tüketilen toplam elektriğin yalnızca yüzde 1,8'ini karşılamakta. Bu durum Türkiye'nin enerji talebinin zamanla artması ve yeni enerji kaynaklarının geliştirilmesiyle yakından ilgili.

Keban Barajı Türk mühendislerinin Hirfanlı Barajı ve Sarıyar Barajı gibi önemli projelerde edindikleri tecrübeleri kullanarak ortaya koydukları ilk büyük baraj. Bu nedenle Türk mühendisliği için bir gurur ve başarı örneği olarak kabul ediliyor. Proje geçmişte ülkemizin enerji ihtiyaçlarını karşılamak için önemli bir rol oynadı ve Türkiye bu eseriyle enerji sektöründe kendini kanıtladı.

İLK FİKİR 1936’DA ORTAYA ATILDI

Cumhuriyet döneminde ülkeye büyük bir baraj yapılması gerekliliği fikri ilk kez Elektrik İşleri Etüt İdaresi'nin 1936'da ortaya attığı bir öneriyle gerçekleşti. Ancak inşaat faaliyetleri 1966 yılından önce başlatılamadı. İnşaat süreci Fransız-İtalyan konsorsiyumu SCI-Impreglio tarafından yürütüldü ve 1974 yılında tamamlandı.

Barajın toplam inşaat maliyeti çeşitli tahminlere göre 85 milyon ABD dolarından 300 milyon ABD dolarına kadar değişiyor. Bu geniş fiyat skalası inşaat sürecindeki muhtelif faktörlerin ve maliyetlerin etkisini gösteriyor. Projenin tamamlanmasıyla birlikte Türkiye enerji sektöründe büyük bir adım attı ve önemli bir enerji kaynağına sahip oldu.

50 YILDA 50 ESER PROJESİ VE 1977 YAPIMI BARAJ FİLMİ

Keban Barajı Türk mühendisliğinin ortaya koyduğu ilk dev baraj olmanın yanı sıra Türkiye'nin "50 yılda 50 eser" projesi kapsamında da önemli bir yer tutuyor. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan 50 yılda 50 eser listesi, Türkiye'nin kalkınmasına katkı sağlayan ve ülkenin çeşitli alanlarında dikkat çeken 50 büyük projenin dökümüne işaret ediyor. Keban Barajı da bu projeler arasında yer alıyor.

Barajın ihtişamı ve etkileyici yapısı onu sinema dünyasında da ilgi çekici bir mekân haline getirdi. 1977 yılında çekilen ve başrollerini Türkan Şoray ile Tarık Akan’ın üstlendiği Baraj filmi Keban Barajı'nda çekildi. Barajın büyüklüğü, güzelliği ve çevresindeki doğal manzara filmde görsel bir şölen olarak kullanıldı.