Saklı tarih: Gavurkale

Haymana yolu 60'ıncı kilometrede yer alan Gavurkale, Dört bin yıllık tarihiyle Anadolu'daki ilk yerleşim merkezlerinden biri. Ankara'nın hemen yanı başında olmasına karşın, bulunduğu mevki itibariyle gözlerden ırak kalan Gavurkale, adeta gizli bir hazine gibi keşfedilmeyi bekliyor.  

Gavurkale, Ankara'nın 60 km güneybatısında, Haymana'ya bağlı Dereköy mevkiinde, Babayakup deresi üstündeki kayalık alana kurulu dört bin yıllık bir örenyeri. Uzun süre insanların yerleşime açık olan bölgeye, buradaki eski yıkık duvarlardan dolayı Gavurkale adı verilmiştir. Kadim Hitit uygarlığının Anadolu'daki ilk yerleşim merkezlerinden olan Gavurkale, Ankara kent merkezine olan uzaklığı kadar, bulunduğu mevkii nedeniyle de tarih meraklıları dışında insanlarca pek tanınmayan bir örenyeri olarak kaldı.

ANNE-BABA-OĞUL ÜÇLÜSÜ

Hitit tarihinde ve Anadolu'nun tarihi-coğrafyasında önemli bir yeri olan Gavurkale, ilk kez Atatürk'ün isteği doğrultusunda 1930 yılında Von der Osten tarafından kazılmıştır. Tepenin vadiye bakan yüzeyinde kayaya işlenmiş olan büyük kabartmaların Hititlere ait olduğu ve Kızılırmak'ın batısında buna benzer bir Hitit anıtının bulunması Anadolu kültür tarihi için çok önemlidir. Söz konusu kayanın üzerinde silik olarak görülebilen, oturan bir tanrıça ve karşısında ayakta duran iki tanrı figürü bulunmaktadır. Bu tanrıların, iki uzun kılıçları, başlarında sivri külahları, kısa etekleri, uçları kıvrık ayakkabıları tipik Hitit üslubunda yapılmış olduklarını görüyoruz. Tanrılardan birinin başlığı hem önden hem de arkadan üçer boynuzla bezenmiştir. Diğer tanrının başlığında ise sadece önde üç boynuz vardır. Tanrıçada ucu sivri bir başlık giymektedir. Her iki Tanrı ve Tanrıça birlikte anne-baba-oğul üçlüsünü oluşturmaktadır.

GÜNÜMÜZE KADAR KORUNDU

Düzlüğün kuzeyinde ve tam karşısında Hitit Kyklop türü duvar tekniğinde örülmüş 3x4 m. boyutlarında bir yer altı odası bulunmakta olup yalancı tonozla örülmüştür. Hitit tanrılarının en önemlilerini canlandıran bir kült kabartması ile kral tapınması için ayrılmış bir mezar odası olduğu düşünülmektedir. Hitit Döneminde düzlük üzerinde, dinsel anlam taşıyan bir yapı ve rahipler için evler inşa edilmiştir. Kabartmaların doğusunda yer alan ve bir bölümü günümüze değin korunmuş olarak gelen tahkimat duvarı, kuzeydeki yer altı odasında görüldüğü gibi, Hititlerin kendilerine özgü yapı tekniğini sergilemektedir.

HİTİTLERDEN BİZANSLILARA

İkinci kültür tabakası Frig Dönemine aittir. Gavurkale'nin doğusunda bütün yayla uzunluğunca beyazımsı kireç taşından yapılmış sur kalıntılarına rastlanılmıştır. Yine bu dönemde kutsal alanın üzerine özel bir bina inşa edilmiştir. Roma ve Bizans Dönemine ait çok az eser ele geçmiştir. Muhtemelen bu dönemde Gavurkale küçük bir karakol olarak kullanılmıştır.

Uğur DUYAN/HABERVAKTİM