Ankara’da kaç Meclis var? 1. ve 2. Meclis nerede? Dünya’nın en büyük Meclis’i hangi ülkede?

Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti Ankara’da kaç Meclis var? Ankara’daki TBMM sayısı sadece Ulus’taki eski Meclis ile Kızılay’daki yeni Meclis’ten mi ibaret? 1. ve 2. Meclis nerede? Ankara’da kaç TBMM var? Halen kullanılan 3. TBMM’yi Atatürk mü tasarladı? Hangi TBMM hangi yıllarda hizmet verdi? Dünyanın en büyük Meclis’i hangi ülkede bulunuyor? 

İşte Cevabı:

Zaman zaman Ankara’daki TBMM’ler karıştırılıyor. Genel kanaat Ankara’da iki TBMM’nin bulunduğu yönünde. Oysa ki bu kanaat doğru değil.

Gerçekte Ankara’da 3 TBMM bulunuyor.

Peki nasıl?

Hangi TBMM hangi yıllar arası hizmet verdi? Milli iradenin tecelli ettiği adres olan TBMM binaları ile ilgili az bilinen bilgileri sizler için derledik…

HALKIN KATKILARIYLA YAPILDI

İlk TBMM’den başlayacak olursak:

Bugün Kurtuluş Savası Müzesi olarak Kullanılan ilk TBMM,  Ankara Ulus meydanında bulunan I. Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının inşasına, 1915 yılında başlanıyor. İlk önce İttihat ve Terakki Cemiyeti kulüp binası olarak tasarlanmış binanın planı evkaf mimarı Salim Bey tarafından yapılıyor, inşasına ise kolordunun askeri mimarı Hasip Bey nezaret ediyor.

Türk mimari stilinde olan iki katlı binanın en belirgin özelliği ise duvarlarında Ankara taşı (Andezit) kullanılmış olmasıdır. Meclisin, 23 Nisan 1920'de bu binada toplanması kararlaştırıldığında henüz bitirilmemiş olan bina, milli bir heyecanın eseri olarak halkın katkısıyla tamamlanıyor. 23 Nisan 1920 ile 15 Ekim 1924 tarihleri arasında I. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak kullanılan bina daha sonra Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi ve Hukuk Mektebi olarak işlevini sürdürüyor, 1952 yılında Maarif Vekaletine devrediliyor, 1957 yılında ise müzeye dönüştürülmek üzere çalışmalara başlanıyor. Bina 23 Nisan 1961'de "Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi" adıyla halkın ziyaretine açılıyor.

  
II. TBMM 1960’A KADAR HİZMET VERİYOR

1923 yılında mimar Vedat Tek (1873-1942) tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası Mahfeli olarak tasarlanan ve inşa edilen bu bina işlevi değiştirilerek meclis olarak kullanılıyor. Zemin üzerine iki katlı olan bu yapının iç bölümleri, iki kat boyunca yükselen ortadaki meclis salonunun üç kenarına dizilmiş. Girişten sonra enine uzanan, iki ucunda merdivenlerin yer aldığı geniş geçit, Selçuklu ve Osmanlı bezeme motiflerinin yer aldığı bir tavanla örtülmüş. Benzer bir biçimde ele alınmış yerlerden birisi de büyük salon. Yer yer localarla değerlendirilen bu salonun özellikle yıldız motiflerini içeren ahşap tavanı, sonradan düzenlenen taç kapı ve bazı noktalar dışında kemerler, saçaklar, yer yer çinilerin yer aldığı bölümler ile bu dönemin mimari özelliklerini yansıtmakta.

I. Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının yetersiz olması ve gelişen Cumhuriyet Türkiye'si meclisinin ihtiyaçlarını karşılayamaması nedeni ile bina bir takım değişiklikler geçirmiş, sonra da II. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak 18 Ekim 1924 tarihinde hizmete açılmıştır.

II. Türkiye Büyük Millet Meclisi 1924-1960 yılları arasında çok önemli kararların alındığı; yasaların çıkarıldığı uluslararası alanda Türkiye'nin etkinliğini ve saygınlığını artıran antlaşmaların yapıldığı; çok partili sisteme geçişin sağlandığı tarihi bir mekan. Türk siyasi tarihinde çok önemli yeri olan  II. Türkiye Büyük Millet Meclisi binası işlevini 27 Mayıs 1960 tarihine kadar 36 yıllık bir dönem boyunca sürdürüyor.

1961 yılında meclisin yeni yapılan modern binasına taşınması üzerine bu bina Merkezi Antlaşma Teşkilatı'na (CENTO) tahsis ediliyor. 1961-1979 yılları arasında CENTO Genel Merkezi olarak kullanılan bu bina CENTO'nun kaldırılması ile aynı yıl Kültür Bakanlığı'na devrediliyor. Ardından binanın ön kısmının Cumhuriyet Müzesi olarak düzenlenmesi, arka kısmının ise Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün hizmet binası olarak kullanılması kararlaştırılıyor.

Müze kısmı onarım ve restorasyonlardan sonra düzenlenerek 30 Ekim 1981 tarihinde Cumhuriyet Müzesi olarak ziyarete açılıyor. Bu düzeniyle 1985 yılına kadar hizmet veriyor. Aynı yıl ziyarete kapatılarak, teşhir çalışmaları başlatılıyor. Çalışmalar 1991 yılına kadar devam ediyor, Ocak 1992 yılında yeniden ziyarete açılıyor. Müzede ilk üç Cumhurbaşkanı dönemini yansıtan olaylar, kendi sözleri, fotoğrafları, bazı özel eşyaları ile o dönemde mecliste alınan kararlar ve kanunlar sergilenmekte.

III. TBMM BİNASI’NDA DA MUSTAFA KEMAL ATATÜRK İMZASI

11 Ocak 1937’de TBMM tarafından “anıtsal bir değer taşıyan, Türkiye Cumhuriyeti’nin devamlılığına ve yirminci yüzyılın mimari karakteristiklerine uygun” yeni bir meclis binasının yapımı için bir yarışma düzenlenmesine karar veriliyor.

14 projenin katıldığı yarışmada jüri üç projeyi birincilik ödülüne layık görüyor. Ancak yapımı için Atatürk’ün de beğenisini kazanan Avusturyalı Clemens Holzmeister’in projesinde karar kılınıyor. Binanın yapımına 26 Ekim 1939’da, görkemli bir törenle başlanılıyor. İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi binanın yapımı için finansal sıkıntılar yaşanmasına neden oluyor ve inşaatına belli dönemlerde ara veriliyor. 1957 yılından sonra inşaata tekrar hız verilen bina Ocak 1961’de kullanılmaya başlanıyor. Yeni Meclis toplamında 475,521 metre karelik bir arazi üzerine kurulu. Ana bina 19.372 metre kareyi kaplıyor.

Fonksiyonel iç mekân olarak toplam alan 56,775 metre kare. Beş katlı binanın ön cephesi 248 metre. TBMM binası, Türkiye Cumhuriyeti’nin gücü ve kalıcılığını da temsil edebilecek şekilde, ciddi, kalıcı ve sağlamlığın ön planda tutulduğu mimari bir dışavuruma sahip. Büyüklüğü açısından, yeni yapılan ek binalarla birlikte dünyanın en büyük parlamento binalarından biri olma özelliğine sahip.
 

Gazeteilksayfa.com