TÜRİB Genel Müdürü Ali Kırali: Tarım sektörü serbest piyasanın eline bırakılamaz

Türkiye Ürün İhtisas Borsası Genel Müdürü Ali Kırali, TOBB İkiz Kuleleri’nde tarım sektörünün önde gelen temsilcileri ile buluştu. Tarım Gazetecileri ve Yazarları Derneği ile Türkiye Ürün İhtisas Borsası ortaklığında düzenlenen etkinlikte Türkiye’de tarım sektörünün durumu değerlendirildi.

Türkiye Ürün İhtisas Borsası Genel Müdürü Ali Kırali, 200 bin çiftçi, yatırımcı, tüccar, sanayicinin işlem yapmak üzere kaydolduğu ulusal bir borsa olduklarını ifade etti. Derin ve şeffaf bir piyasa sağladıkların söyleyen Kırali, “Gözetimimiz altında finansal taraftan gelen uzmanlarımızın oradaki tecrübelerini taşıdığı bir gözetim sistemimiz var. Fiyat hareketlerini burada izleyerek bu alım satımlarda herhangi bir şekilde piyasa bozucu eylem gördüğümüz zaman müdahale edebildiğimiz, ülkenin dört bir yanından 200 bin alıcı ve satıcının bir araya geldiği bir platformdan bahsediyorum. İklim krizi ve jeopolitik riskler nedeniyle fiyatı artan ve adeta altın değerinde olan hububat piyasasının manipülasyona daha açık hale geldiği açık. Bunu önlemenin de yolu şeffaf gözetim altında bir piyasada bunların işlem görmesi” diye konuştu.

SEKTÖR SERBEST PİYASAYA BIRAKILAMAZ

İş dünyasının ve tarım sektörünün temsilcileri için bir sunum gerçekleştiren Kırali, konuşmasını şu şekilde sürdürdü:

“İkinci olarak da bu piyasadaki alım satımın nasıl yapılması gerektiğiyle ilgili olarak şu gerçeği kabul etmemiz gerekiyor. Hiçbir meta, hiçbir piyasa tamamen piyasa oyuncularının ve serbest piyasanın eline bırakılamaz. Kaldı ki hububat piyasası gibi yediğimiz içtiğimiz en temel ürünleri, besin ürünlerinin ticaretinin yapıldığı piyasa hiçbir şekilde tamamen serbest piyasanın eline ve insafına bırakılamaz. TMO gibi tecrübeli bir regülatörün varlığı bizi her zaman rahatlatıyor. Ancak bunun diğer ucunda da fiyatın tek bir merkezden belirlenip bütün piyasayı tek bir alıcı veya satıcının kapladığı bir model var ki bunun da çok etkin bir piyasa olmadığı, çok verimli bir piyasa olmadığı gerçeği de aklımızda her zaman tutmamız gerekiyor. Bu iki uç arasında bir denge oluşturmamız, piyasada oluşan fiyata, binlerce alıcı ve satıcının ortak aklıya oluşan fiyata, güvenmemiz ama bunun aşırıya kaçtığı noktalarda da TMO gibi tecrübeli bir regülatörün o aşırı uçları törpülemesi gerektiğini düşünüyorum. Çiftçinin finansal sürdürülebilirliğini, finansmana erişimini nasıl sağlayacağız?”

ARZ GÜVENLİĞİ TEHLİKEDE

Çiftçinin finansal sürdürülebilirliğini sağlayamamaları durumunda piyasanın gıda arz güvenliği açısından gitgide daha kötü hale geleceğini söyleyen Kırali, “Çiftçiler maalesef çok kredi verilebilir bir sektör olarak hiçbir zaman finans sektöründe ön sıralarda yer almayan bir grup. Bunun nedeni de bu grubun kredi karşılığında alınan teminat anlamında kaliteli teminat kabul edilen varlıklara sahip olmamasıdır. Bankacılar nasıl teminatlar isterler: öncelikle fiziken kontrol altında, yarın yok olmayacak, ortadan kaybolmayacak, kaçırılamayacak teminatlar; ikincisi de likit yani kredinin geri ödenmemesi durumunda kolayca paraya çevrilebilecek teminatlardan bahsediyorum. Maalesef çiftçilerin böyle varlıkları az. Diğer taraftan lisanslı depoculuk, elektronik ürün senetlerinin ülkemizde gelişmesi ve geldiği nokta ve Türkiye Ürün İhtisas Borsasının 2019'dan beri sağladığı likit piyasa sayesinde depoya konan ürün üzerine çıkarılan elektronik ürün senetleri kredi teminatı olarak bankacıların çok ilgisini çekiyor” şeklinde konuştu.