SEYYARDA ALGI YÖNETİMİ

Süpermarketlerin fiyat etiketleriyle oynayarak vatandaşta ucuz ürün algısı oluşturmayı amaçlayan taktikleri yıllardır biliniyordu. Sıhhiye Köprüsü üzerinde bulunan esnafın tezgahındaki 2,99 olan fiyat etiketi algı operasyonunun sokağa taşındığını gösterdi. Etiketlerde uygulanan algı yönetme taktiklerini çıkarları doğrultusunda kullanan marketler vatandaşın ilgisini etiketten başka kısımlara yöneltiyor. İnsanın zihinsel süreçlerine yönelik büyük-küçük, yakın-uzak, yer-yön algısı üzerinden çeşitli yöntemlerle vatandaşı yanıltıcı teknikleri sonuna kadar kullanıyorlar. Seyyarlarda da bu algı tekniklerinin kullanılmaya başlaması dikkatlerden kaçmadı.

SEYYARDAN ETİKET OYUNU

Marketlerin, mağazaların yıllardır etiketler üzerinde yazan rakamlarla oynayarak ucuz algısı oluşturmaya çalıştığı bilinen bir gerçekti. Vatandaşın algısını çekmek istedikleri kısımları büyük puntolarla, ilgisini dağıtmak istedikleri alanları küçük puntolarla yazıyorlar. Ayrıca küsüratlı rakamlarla müşterilerin dikkatini dağıtıyorlar. Sokaklarda satış yapan esnafın vatandaşın algısını yönetmeye yönelik etiketler oluşturmaya başladığı görüldü. Başkent’te Sıhhiye Köprüsü üzerindeki muz satan bir seyyar tezgahındaki 2,99 fiyat etiketi dikkatlerden kaçmadı. Seyyar satıcının etiketi üzerindeki rakamların şekli ve boyutu ile de marketleri aratmayacak şekilde algısal yanılgılar oluşturmaya çalıştığı görüldü. 2 rakamını büyük şekilde yazan esnafın 99 olan küsürlü kısmı rahat okunamayacak derecede küçük yazdığı ve sıfırı andıran şekli ile ucuz algısı oluşturmaya çalıştığı anlaşıldı.

SOLDAKİ RAKAMIN ETKİSİ

Piyasada cazibeli fiyatlandırmanın en çok kullanıldığı durumlar, sağdaki değil soldaki rakamın değişmesiyle oluşturuluyor.

 4,70 TL ile 3,69 TL arasında gözle görülebilir bir fark olmayacaktır. Ama, 4,00 TL ile 3,99 TL arasındaki bir kuruşluk fark çok büyük bir farktır. Bu durum insan beyninin rakamsal değerleri işleme yönteminden kaynaklanmaktadır. İnsan beyninin gördüğü rakamların devamını kendisi tamamlama gibi bir özelliği vardı. İnsan gördüğü bir sayının başındaki rakama takılarak gerisini pek fazla önemsememektedir. 3,99 TL’lik bir değerin beyinde işlenmeye başlanması, gözümüz 3 rakamını gördüğü anda başlar.  Bu yüzden beyin, daha sonra gelen küsüratlı rakamları “3” lira içerisinde değerlendirirken, 4,00 TL fiyatı “4” rakamı skalasında değerlendirilecektir.

ETİKET DÜZENİ

Rakamları sola dayamak, bulundukları alanın sağ yanında daha az yer kaplayacakları için beyin tarafından otomatik olarak daha düşük değerliymiş gibi algılanacaktır.

4,99 şeklindeki fiyatlarda 4 rakamı büyük ve dikkat çekici şekilde yazılırken, 99 sayısı küçük ve 4 rakamı yanında sönük kalacak şekilde yazılmaktadır. Bu şekilde insan algısı 4 TL’yi algılayarak küsüratları dikkate almamaktadır. 5 TL olarak dünmesi böylece engellenmektedir ve  ucuz algısı oluşturulmaktadır.

KAYIT DIŞI PARA

Türk parasının temel biriminin kuruştur. Tedavülde ekonomik dolaşımı sağlayacak şekilde yeterli kuruşun bulunmaması market ve mağaza gibi işletmelerin işine gelmektedir. Piyasada en küçük para olarak 5 kuruş bulunmaktadır. Marketler 2,98 ve 1,99 gibi etiket fiyatlarıyla vatandaştan kuruşla fazla para almaktadır. Para üstü alırken kuruşların genellikle verilmemesi sirkülasyonu büyük olan hipermarketlerde kayıt dışı, vergisi verilmeyen ciddi bir paranın markete kaldığı uzmanlar tarafından dile getirilmektedir.

HAKAN ŞAHİN/HABERVAKTİM