İslam’da adalet nedir? Dinde hakka riayet ne demek?

Adalet, bireysel ve sosyal anlamda insanlar arasındaki dirlik ve düzenin sağlanması için eşitlik ve hakkaniyet esaslarına uygun hareket etmeyi gerektirir. Hakkaniyetin temin edilmesi, bütün hukuk düzenlemelerin kanunun ve nizamların ortaya çıkmasının temel ve nihai sebebidir.

Hak, gerçeğe uygun olan söz, doğru yol, adalet, görev, doğru ve gerçek gibi anlamlara gelir. Bu anlamlarından dolayı da Kur’an ve İslam’ı ifade etmek için kullanılmaktadır. Hak, daha çok gerçeğe uymayan inanç, hüküm ve düşünceler anlamına gelen batılın zıttını ifade etmektedir. Öyleyse; İslam’da adalet nedir? Dinde hakka riayet ne demek? Tüm detaylar haberimizde:

İSLAM’DA ADALET NEDİR?

İnsanlar arasında malların, hakların, görevlerin, dengeli ve ölçülü bir şekilde bölüşülmesi; insan şeref onur ve haysiyetinin korunması, adaletin uygulanması ile gerçekleşir. Adalet, kayıtsız şartsız eşitlik olarak anlaşılmamalıdır. Adalet, her hak sahibine hakkının verilmesidir. Mutlak eşitlik prensibi ile hareket etmek her zaman adaleti sağlayamayabilir. Adaletin eşit uygulanması hukuk önünde eşitlik ve her bireyin eşit haklara ve imkânlara sahip olması ile ilgilidir.

Peygamber Efendimizin vefatına yakın verdiği şu mesaj çok manidardır: “Ey insanlar; şunu iyi biliniz ki rabbiniz birdir. Babanız da birdir, Arap’ın Arap olmayana Arap olmayanın Arap’a, beyaz tenlinin siyaha, siyah tenlinin de beyaza bir üstünlüğü yoktur.”

İslam inancında bütün insanlar tarağın dişleri gibi eşit kabul edilir. Kişinin başkalarına karşı olduğu gibi bizzat kendisini ilgilendiren meselelerde bile istediği veya kendi düşünceleri doğrultusunda dilediği gibi sınırsız ve ölçüsüz gibi bir davranmaya haddi yoktur. Kişi kendine karşı da adil olmalıdır. Ayeti kerime de; “Yeryüzü rabbinin nuru ile aydınlanır. Kitap konulur, peygamberler ve şahitler getirilir. Aralarında hakkaniyetle hüküm verilir. Onlara asla zulmedilmez. Biz kıyamet günü için adalet terazileri kurarız. Artık kimseye hiç bir şekilde haksızlık edilmez. Hesap gören olarak biz herkese yeteriz” buyurulmuştur.

DİNDE HAKKA RİAYET NE DEMEK?

Hak, kişinin yetkileri, ayrıcalıkları ve diğer varlıklara karşı sabit olan görevleri şeklinde nitelenebilir. Hak konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli husus, hakkın tespiti meselesidir. İslam düşüncesine göre hakkı belirleyen öncelikle yüce Allah'tır. Kullara şekil ve yön veren yüce Allah, olduğu gibi hakları ve kaynağını beyan edende onun gönderdiği vahiydir.

Allah, hakları insanların istek ve arzularına göre değil adalet ve denge prensiplerine göre belirlemiştir. Hak dağılımı, kişilerin veya bazı grupların elinde olsa idi çatışma, haksızlık ve dengesizlik kaçınılmaz olurdu. Hal bu ki Allah’u Teala, hak dağılımında insanlara verilen hakların az ve yetersiz buna karşı sorumlulukların ağır ve sıkıcı olmasını değil, fert ve toplumun hayatının denge ve düzen içinde yürümesini önemsemiştir.

Hadisi şerifte, “Allah yolunda cihat eden, hürriyetini elde etmek için uğraşan ve zinaya düşmemek için evlenmek isteyen kişiye yardım etmek, Allah'ın hakkıdır” buyurulmuştur. Bu hadiste de hak, adeta bir borç ya da kararlılık anlamındadır. Her yedi günde başını ve bedenini yıkamak Müslüman üzerinde Allah'ın bir hakkıdır. Allah'ın hakları sadece ibadetleri değil bütün fertlerin yararını ilgilendiren toplumsal konuları da kapsamaktadır. Toplumda bir haksızlığı önlemek veya hakkı tespit etmek amacı ile Allah rızası için şahitlik yapılmasını isteyen ayetler bu kapsamdadır.