İran’ın asırlık mirası Ankara'da güvence altında

İran’ın köklü el sanatlarından birisi olan hatem sanatı, estetik tasarımı ve ince işçiliğiyle hâlâ büyük ilgi görüyor. Ahşap, kemik ve metal parçaların milimetrik hesaplarla kesilerek mozaik desenler oluşturduğu bu sanat, yüzyıllardır ustalar tarafından devam ettiriliyor. Geleneksel olarak saray eşyalarında kullanılan hatem sanatı, günümüzde tavla takımları, mücevher kutuları ve dekoratif objeler gibi birçok üründe yer alıyor. İran el sanatları üzerine çalışan ve Türkiye’de ürünlerin satışını yapan Farshid Firdevsi, hatem sanatının geçmişi, bugünü ve geleceği üzerine Ulus’a konuştu. Şiraz ve İsfahan’da birçok sanatçının bu mirası sürdürdüğünü söyleyen Firdevsi, “Sanayileşmeyle el işçiliğinin değeri azalmış olsa da, sanatseverler ve koleksiyonerler sayesinde hatem sanatı hâlâ ilgi görüyor” dedi.

“HATEM, BİR TÜR KAKMA SANATIDIR”

Geleneksel İran el sanatlarından birisi olan Hatem sanatı hakkında konuşan İran el sanatları üzerine çalışan ve Türkiye’de ürünlerin satışını yapan Farshid Firdevsi, “Hatem, İran’da uzun bir geçmişe sahip olan bir tür kakma sanatıdır” dedi. Firdevsi, hatem sanatında genellikle geometrik desenler kullanıldığını ve hassas bir şekilde elde yapıldığını söyledi. Ahşap yüzeylere ince ahşap, kemik, boynuz, metal ve taş gibi malzemelerin bir araya getirilerek oluşturduğu desenlerle karakterize bir sanat olduğunu ifade eden Firdevsi, “Geleneksel olarak, desenlerde kullanılan malzemeler ince şeritler halinde kesilir ve daha sonra birleştirilerek mozaik benzeri bir görünüm oluşturulur. Bu şeritlerin bir araya getirilmesiyle elde edilen desenlerde, genellikle yıldız, geometrik şekiller, çiçek motifleri kullanılır” diye konuştu.

“MALZEMELER BÜYÜK BİR ÖZENLE SEÇİLİYOR”

İran’ın kültürel mirasının önemli bir parçası olan hatem sanatının, büyük bir dikkat ve titizlik gerektiren bir süreçten geçerek ortaya çıktığına dikkat çeken Firdevsi, şunları aktardı:

“Kullanılacak malzemeler büyük bir özenle seçiliyor. Gerçek sedef ve kemik, beyaz bölümler için kullanılırken, pirinç metalle parlak sarı detaylar oluşturuluyor. Mavi, siyah ve kırmızı tonlardaki bölümler ise ince ahşap parçalarıyla tamamlanıyor. Bu küçük parçalar, milimetrik hesaplarla kesilerek bir araya getiriliyor ve mozaik desenler oluşturuluyor. Sonrasında ise cilalama ve koruma işlemleri uygulanarak uzun ömürlü hale getiriliyor. Hatem sanatı, basit gibi görünse de oldukça zahmetli ve emek isteyen bir sanat dalı.”

HATEM SANATINA İLGİ DEVAM EDİYOR

Geleneksel el sanatları kaybolmaya yüz tutmuş olsa da, hatem sanatının ilgisinin kaybolmadığını ifade eden Firdevsi, özellikle İran’da hâlâ birçok ustanın, bu sanatı yaşatmaya devam ettirdiğini kaydetti. Firdevsi, Şiraz ve İsfahan’da bu sanatla uğraşan sanatçıların, hatemi sanatını geleneksel yöntemlerle üretmeye devam ettiklerini belirtti. Günümüzde, sanayileşme nedeniyle el işçiliğine verilen değerin biraz azalmış durumda olduğuna dikkat çeken Firdevsi, “Hatem sanatına ilgi duyan koleksiyonerler, sanatseverler ve turistler bu sanatın yaşamasını sağlıyor” diye konuştu.

ÇEŞİTLİ DEKORATİF OBJELERDE KULLANILIYOR

Hatem sanatının eskiden daha çok saray eşyalarında ve aristokratların özel koleksiyonlarında bulunduğunu kaydeden Firdevsi, “Günümüzde ise tavla takımları, mücevher kutuları, masa, sandalye, kalemlikler ve çeşitli dekoratif objelerde hatem sanatını görebiliyoruz. Bunların yanı sıra, lüks hediyelik eşya sektöründe de hatem sanatına büyük bir talep var” şeklinde konuştu.

“MODERN DÜNYAYA UYARLAMAK ÇOK ÖNEMLİ”

Hatem sanatının gelecekte daha fazla tanınacağını düşündüğünü söyleyen Firdevsi, “Geleneksel sanatları yaşatmak için modern dünyaya uyarlamak çok önemli” dedi. Genç ustaların, hatemi sanatını çağdaş tasarımlarla birleştirerek daha geniş kitlelere ulaştırabileceğini belirten Firdevsi, “Uluslararası fuarlar ve online platformlar sayesinde hatem sanatı dünya çapında daha fazla tanınmaya başladı. Eğer bu sanat uygun şekilde tanıtılır ve genç nesillere aktarılırsa, gelecekte de varlığını güçlü bir şekilde sürdürebilir” ifadelerini kullandı.

“KÜLTÜREL MİRASIN TAŞIYICISIDIR”

Hatem sanatına ilgi duyanlar için en önemli tavsiyelerde bulunan Firdevsi, sabırlı olmalarını ve detaylara dikkat etmelerini belirterek şunları kaydetti:

“Bu sanat, yalnızca bir süsleme tekniği değil, aynı zamanda kültürel bir mirasın taşıyıcısıdır. Eğer biri bu sanatı öğrenmek istiyorsa, mutlaka İran’daki ustalarla tanışmalı, onların atölyelerinde çalışmalı ve bu sanatı yaşatan yerleri ziyaret etmelidir. Bunun yanı sıra, hatem sanatının değerini bilen kişiler tarafından korunması ve desteklenmesi de çok önemli bir nokta. Çünkü bu tür sanatlar, ancak değer verildikçe yaşar ve gelecek nesillere aktarılır.”