Hüsn-i Hat nedir?

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Hüsn-i Hat’ı dünyaya tanıtmak için hat sanatının inceliklerinin anlatıldığı Türkçe ve İngilizce tanıtım filmi hazırladığını duyurdu. Peki Hüsn-i Hat ne demek? Hüsn-i Hat’ı nedir? Hat türleri neler? Hattât ne demek? Kimlere hattat deniyordu? Meşhur Hattâtlar kimler? Tüm soruların cevabını sizler için derledik.

Hüsn-i Hat ne demek?

“Yazmak, çizmek; kazmak; alâmet koymak” anlamlarındaki Arapça ḫaṭ masdarından türeyen ve “yazı, çizgi; çığır, yol” gibi mânalara gelen hat kelimesi (çoğulu ḫuṭûṭ ve aḫṭâṭ), terim olarak “Arap yazısını estetik ölçülere bağlı kalıp güzel bir şekilde yazma sanatı (hüsnü’l-hat, hüsn-i hat)” anlamında kullanılmıştır.

Hat sanatı Arap harflerinin 6. yüzyıl ila 10. yüzyıl arasında geçirdiği bir gelişme dönemiyle ortaya çıkmıştır. Devamı hattı daha güzel şekillerde, değişik kurallar çerçevesinde yerine ve zamanına göre geliştirmek olmuştur.

Hat türleri neler?

Hat sanatının doğduğu dönemde ortaya çıkan altı tür yazı vardır: Muhakkak, Nesih, Rika, Reyhânî, Sülüs ve Tevkî. Bunlara Sitte denir. Yazı türlerinden köşeli olan Kûfî, yuvarlak olan ise Nesih, Sülüs, Rika, Tevkî, Tomar, Muhakkak ve Gubarî gibi hatlardır. Bölgelere göre hatlar Mağribî (Kayrevânî, Endülüsî, Fâsî, Mağribî, Sudanî), Tâlik (Tâlik, Nestâlik, Divanî, Şîkeste, Divanî Celî), ve Uzakdoğu (Sinî, Cavî) olarak ayrılabilir.

Hattât ne demek? Kimlere hattat deniyordu?

Hüsn-i hat yazarlarına “kâtip” denir. Çoğulu küttâb'dır. Daha sonraları “hattat” denilmiştir. Osmanlılar zamanında hattatlara “hoş-nüvist” (güzel yazı yazan) veya “hûb-nüvist” de denilmiştir. Yazı çeşitlerine göre de “ta'lik-nüvist” (ta'lik yazan), “celî-nüvist” (celî yazan) gibi isimler verilmiştir.

Meşhur Hattâtlar kimler?

İbn-i Mukle (885-949)

Ya'kût-ı Musta'sımî (1204-1298)

Şeyh Hamdullah (1437-1520)

Ahmed Karahisarî (1468-1556)

Hafız Osman bin Ali (1642-1698)

Mehmed Es'ad Yesârî (1753-1798)

Mustafa Râkım (1757-1828)

Mahmûd Celâleddîn (? - 1849)

ve hanımı Esmâ İbret (? - 1780)

Mustafa İzzet (1770-1849)

Şevkî Efendi (1829-1887)

Hulûsî Efendi (1869-1940)

İsmâil Hakkı Altunbezer (1873-1946)

Mustafa Halim Özyazıcı (1898-1964)

Beşiktaşlı Hacı Nûri Efendi (1868-1951)

Mahmud Yazır (1895-1952)

Necmeddin Okyay (1883-1967)

Hâfız Kemal Batanay (1891-1981)

Hâmid Aytaç (1891-1982)