Allah haramdan kaçınır der! Peki, neden? İşte cevabı...

Teklifi yükümlerden biri olan haram, sözlükte yasak memnu demek olup helalin zıttıdır. Dini terim olarak ise şarinin yapılması kesin ve bağlayıcı bir ifade ve üslup ile yasakladığı fiildir. Asıl haram olan şeye haram liaynihi denir. Domuz eti ve şarap gibi aslı itibarı ile helal olup niteliği itibarı ile haram olan şeye de haram ligayrihi denir. Çalıntı mal gibi mesela… Örneğin; çalınan bire koyun veya ekmek aslında helaldir, ancak başkasına ait oldukları ve sahibinin izni olmadan alındıkları için haram olmuşlardır.

Haram ve gayrimeşru dini bir kavram olup bunu tayin de sadece Allah'ın tasarrufunda olan bir konudur, Hz. Peygamberin bu konuda ki hadisleri Allah'ın hükmünü ve iradesini beyandan ibarettir. Müslümanlar Allah'ın yasaklarını gerek maddi unsur ve gerekse nihai hedef itibarı ile iyi kavrayabildikleri ölçüde iyi müslüman olurlar. Layık oldukları ölçüde dünyevi ve uhrevi karşılığa ulaşırlar. Bu konular da sünnetullah hâkimdir. Peki, Haram nedir? Haram çeşitleri nelerdir? Haramı kim belirledi? Haramdan kaçınmanın yolları ve önemi? Tüm detaylar haberimizde:

HARAM NEDİR?

Yasaklama işine tahrim veya hazr, yasaklanan şeye ise haram ya da muharrem denir. Bu yöndeki hüküm ve vasfa hürmet edilir. Haram ve mekruh, Allah’ın yasakladığı ya da yapılmasını istemediği fiillerin iki nevidir. Yasaklama, açık ve kesin üslup ile delil ile olmuşsa, haramdan daha esnektir. Yumuşak bir üslupla veya daha zayıf bir delil ile olmuşsa mekruhtan söz edilir. Haram, dinen yapılması ve yiyilip içilmesi kesin olarak yasaklanmış olan şeylere denir.

Buna göre bir şey helal ise haram değildir, haram ise helal olamaz. Allah-u Teâla’nın yarattığı her şeyde asıl olan helal ve mübah olmaktır. Haram olduğu bildirilenlerden başka hiç bir şey haram değildir. Haram olan şeyler sayılı ve sınırlı olup bunun dışında kalanlar helaldir. Allah-u Teâla iyi temiz ve insan sağlığına yararlı olan şeyleri helal kötü pis ve zararlı olan şeyleri de haram kılar. Kendileri için nelerin helal kılındığını sana soruyorlar deki bütün iyi ve temiz şeyler size helal kılınmıştır. Kuranı Kerim de şöyle buyrulmuştur, Ey müminler Allah'ın size helal kıldığı iyi ve temiz şeyleri haram kılmayın aşırı gitmeyin Allah aşırı gidenleri sevmez.

HARAM ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

İki çeşit haram vardır. Bunlar; Helal ve Haram kılan Allah'tır ve Zaruretler Haramları Mübah Kılar.

1- Helal ve Haram kılan Allah'tır

Bir şeyi helal yapan da haram kılan da Allah'tır. O hiç kimseye haram kılma yetkisi vermemiştir. Konunun önemine binaen, İslam âlemleri haram olduğuna dair hakkında kesin bir delil olmayan hiç bir şeye haram dememiş, hoş değil çirkindir gibi sözleri tercih etmişlerdir. Çünkü Allah-u Teâlâ şöyle buyurmuştur, “de ki; Allah'ın kulları için çıkardığı(yarattığı) süsü ve güzel rızıkları kim haram kıldı, de ki onlar dünya hayatında inananlarındır. Kıyamet gününde ise yalnız müminlerindir.”

2- Zaruretler Haramları Mübah Kılar

İslam dini kolaylık dinidir. Bir kimse elinde olmayan sebepler ile haram olan bir şeyi yemek ya da bir işi yapmak zorunda kalırsa onu helal saymamak şartı ile zorunlu olan ihtiyacını giderecek kadar haram olan şeyden yararlanabilir. Bunda günah yoktur. Kuranı Kerimde şöyle buyrulmuştur, “Allah size ancak domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesileni haram kıldı her kim bunlardan birini yemeye mecbur kalırsa istismar etmeksizin zaruret ölçüsünü aşmaksızın yemesinde günah yoktur. Şüphe yok ki Allah çokça bağışlayan çokça esirgeyendir.

HARAMI KİM BELİRLEDİ?

Kuran'ı Kerim’de, “onlar Allah'ı bırakıp hahamlarını, rahiplerini ve Meryem oğlu İsa’yı Rab edindiler” ayeti nazil olduğunda daha önce Hristiyan iken Müslüman olan Adi bin Hatim, Hz. Peygamber Efendimize gelerek, “ya Resulallah, onlar din adamlarına ibadet etmediler ki” demiştir. Bunun üzerine Hz Peygamber Efendimiz bu açıklamayı yapmıştır:

“Evet dediğin doğrudur. Ancak Yahudi ve Hristiyan din adamları helali haram haramı da helal saymışlar. Onlar da buna tabi olmuşlardır işte onların din adamlarına ibadet etmeleri bundan ibadettir.” Kuran’ın konu ile ilgili başka bir ayeti ise şöyledir, “Diliniz yalana alışmış olduğu için her şey şu haramdır bu helaldir demeyin. Zira Allah'a karşı yalan uydurmuş olursunuz. Böyle olduğu içindir ki, özellikle ilk devir İslam bilginleri haram tabiri ile Allah'ın açıkça haram kıldığı hususları kasteder. Hakkında kesim ve açık nas bulunmayan şeyler için ise haram demekten kaçınırlar. Bunları ifade de daha çok mekruh, hoş değil, sakıncalı, caiz değil gibi tabirler ile kullanırdı.

HARAMDAN KAÇINMANIN YOLLARI VE ÖNEMİ

Kuran’da Allah'ın koyduğu ölçülere sınır ve yasaklara uymayanların sadece kendilerine yazık ettikleri sıklıkla tekrarlanması her halde buna işaret etmektedir. Öte yandan İslam dininin her şeye haram kılışı ve gayrimeşru olarak nitelendirmesi birçok hikmete dayanır. Dinin emir ve yasakları kulun rabbi karşısında ciddi bir sınav verişi anlamını taşıdığı gibi, emrin tutulmasının yasağa uymasının kullara yönelik dünyevi ve uhrevi birçok yararı da vardır.

Zaten bu ilahi adaletin tabii bir sonucudur. Ayrıca dinin haram ve gayrimeşru olarak ilan edip kaçınılmasını istediği şeyler Müslümanın dünyasını zehir edecek ona soluk aldırmayacak yoğunlukta ve ağırlıkta ve onu mahrumiyetler içerisinde bırakacak tarzda da değildir. Aksine her yasağın meşru zeminde alternatifi daha iyisi ve temizi gösterilmiştir, çirkin ve kötü olan yasaklanmış iyi ve temiz olan helal kılınmıştır. Hile ve dolaylı yollar gayrimeşru olanı helal kılmaz bilgisizlik bu konuda mazeret olmadığı gibi kişinin niyetinin iyi olması da çoğu zaman yeterli değildir, vasıtalarında gayeler gibi meşru olması gerekir. Haramın adını değiştirmek çoğunluğun o işi yapıyor olması ölçü alınarak meşru görmek te kişiyi mesuliyetten kurtarması haramdan ve harama yol açan vasıtalardan kaçınmak gerektiği gibi haram şüphesi taşıyan işlerden ve kazançlardan da uzak durmak gerekir.