Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Emin Maden: "Alternatifleri yok"

Koronavirüs salgını ülkemizde ve dünyada hızla yayılmaya devam ediyor. Salgının yükselişe geçtiği bugünlerde, “koronavirüs hastalarında ilaç tedavisi ne kadar etkilidir? Kovid-19 ilaçlarının yan etkileri var mıdır? Virüsün görüldüğü herkes verilen ilaçları kullanmalı mıdır? Hastalığı atlatan kişi yeniden yakalanabilir mi?” gibi çokça soru merak ediliyor. Özel Yüzüncü Yıl Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Emin Maden, merak edilenlerle ilgili gazetemize çarpıcı açıklamalarda bulundu. Maden’in sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

VİRÜS 3 FARKLI ŞEKİLDE SONUÇ VERİR
-Kovid-19’a karşı hastalara verilen ilaçlar ne kadar etkili? Kullanılmalı mı?
-Kovid-19 virüsü bulaştığı kişide 3 farklı şekilde sonuç verir. Birinci grupta hiçbir belirti ortaya çıkmaz, PCR testi negatif çıkar, kişi bulaştırıcıdır. Bu gruptaki kişiler daha önce sağlık bakanlığı tarafından açıklanmayan, vaka grubuna dahil edilmeyen kişilerdir ve ilaç kullanmalarına gerek yoktur. İkinci grup, PCR testi pozitif olan ve şikâyetleri olan ancak virüsün akciğerleri etkilemediği kişilerden oluşur. Bu grubun ilaç kullanması gerekir. Üçüncü grup hastalığın ağır seyrettiği akciğerlerin etkilendiği gruptur ve bu grup da antibiyotik, kortizon, kan sulandırıcı… gibi birçok ilaç kullanması gerekebilir. 

TAMAMEN TEDAVİ EDEN İLAÇ KEŞFEDİLEMEDİ
-Hastalara verilen ilaçların tedavide ne kadar başarılıdır?

-Kovid-19 virüsünü yok eden, tamamen tedavi eden bir ilaç henüz keşfedilmemiştir. Filyasyon ekibi tarafından verilen iki tür ilaç vardır, bu ilaçlardan biri antivirüs ilacı, diğeri sıtma veya romatizma ilacı olarak da bilinen ilaçtır. Öncelikle antivirüs ilacın kullanımı gerektiği vurgulanmaktadır. Bu ilaç virüsün hızlı çoğalmasını engelleyerek vücudun bağışıklık sistemi vasıtasıyla virüsün üstesinden gelmesine yardımcı olur. Sıtma ilacı olarak da belirtilen ilacın erken evrede virüsün hücre içine girmesine engel olduğu düşünülmektedir. Bu iki ilaç da virüsü tam olarak vücuttan temizleyememektedir, ancak henüz başka ilaç olmadığından şu anda bu ilaçlar kullanılmaktadır.  Etkisi sınırlı olmakla birlikte şu anda başka alternatifleri yoktur. Bu ilaçların bazı yan etkileri ortaya çıkabilir. Böyle bir durumda takip eden aile hekimine bilgi verilmesini öneririm. İlaç kullanan ve daha sonra takibe gelen bazı hastalarda karaciğer değerlerinde yükselme görülmektedir, ancak bu ilaç etkisi mi yoksa hastalık etkisi mi her zaman tespit etmek kolay değildir. Ayrıca bazı hastalarda ciltte kaşıntı kızarıklık da ortaya çıkmaktadır ve yine ilaç etkisi mi, hastalık etkisi mi tam olarak ayırt edilememektedir. Benim ek olarak önerim hastaların bol sıvı tüketmeleri ve şikâyetlerine yönelik ağrı kesici ilaçların kullanılmasıdır. İlaçları kullanırken şikâyetlerinde artış olanların aile hekimleri veya şikâyetlerindeki artışın seviyesine göre acil servise başvurmalarını öneririm. Karantina altında olan bir hasta hastalığı ağırlaştığında acile başvurabilir ve bu karantina kurallarını ihlal olarak değerlendirilemez.

BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİRMEK İÇİN KULLANILIR
-Bu süreçte vitamin kullanımının katkısı olur mu?
-Vitaminlerin hastalık ortaya çıktıktan sonra tedavide çok fazla etkinliği yoktur. Vitaminler hasta olmadan önce vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılabilir. D vitamini dışındaki vitaminlerin doğal yolla besinler vasıtasıyla alınması daha uygundur. D vitamini doktor kontörlünde kullanılmalıdır.

İYİLEŞTİĞİNİ DÜŞÜNEN KİŞİ POZİTİF ÇIKABİLİR
-“Kovid oldum, iyileştim; ama testim pozitif çıkıyor”’ şeklinde iddialar var. Böyle bir şey mümkün müdür? 
-İlk soruda belirttiğim gibi her PCR testi pozitif olan kişi hasta değildir. Hastalığı hafif atlatan grupta belirtiler kısa sürede düzelir, ancak virüsün vücuttan temizlenmesi uzun süre devam edebilir. İyileştiğini düşünen kişinin testi pozitif çıkabilir.  PCR testi pozitifliği hiç belirti olmasa da nadiren 2 haftadan uzun sürebilir. Bu dönemde bulaştırıcılığın devam edip etmediği kesin bilinmemektedir.

ŞİKÂYETLERİNİZ BİR SÜRE DAHA DEVAM EDEBİLİR 
Hastalığı atlatan kişinin şikâyetlerinin devam etmesi normal midir?
-Hastalığı atlatan kişinin hastalığı atlatsa bile eğer hastalık akciğerlere hasar vermişse akciğerler yeniden normale dönene kadar nefes darlığı, öksürük, sırt ağrısı gibi şikâyetleri devam edebilir. Kalp fonksiyonları virüsten dolayı zarar görebilir. Çok az vakada olsa bile beyin fonksiyonları ve kas-iskelet sistemi de virüsten etkilenebilir ve bu etkilerin düzelmesi uzun süre devam edebilir. Ayrıca virüsün hasar verdiği dokularda ikincil bakteri veya virüs enfeksiyonu gelişebilir bu durum ek tedavi gerektirebilir. Bu nedenlerle şikâyetleri devam eden kişilerin şikâyetleri ile ilgili hekimlere başvurarak yardım istemeleri gereklidir.

İKİNCİ KEZ HASTALIĞA YAKALANABİLİRSİNİZ 
Koronavirüsü atlatan kişiler 2. ya da 3. kez yakalanabilir mi? Hastalığa tekrar yakalanılması durumunda risk artar mı?
-Virüsü atlatan kişilerde antikor oluşursa bu belli süre vücutta bağışıklık ve koruma oluşturur. Aşı çalışmaları bu esasa dayanır. Ancak her Kovid-19 enfeksiyonu geçiren kişide antikor oluşmayabilir veya antikor pozitifliği uzun süre devam etmeyebilir. Kovid-19 virüsü üzerinde çok fazla deneyim olan bir virüs olmadığından antikor pozitifliğinin veya aşı uygulanmaya başladığında oluşacak antikorun ne kadar koruyucu olacağı henüz bilinmemektedir. 3 ile 6 ay arasında koruyuculuk olabileceği bildirilmektedir. Virüsün çok sık mutasyon geçirmesi nedeni ile Kovid-19 virüsünün mevcut tipinden başka bir tipiyle de virüs enfeksiyonu gelişebilir. Virüslerin bu farklı davranışları nedeni ile her yıl yeni bir tip grip aşısı üretilmekte ama yine de grip oluşması tam olarak önlenememektedir. Gelişen bu enfeksiyonun ilkinden daha ağır mı yoksa hafif mi olacağı da net değildir. İkinci kez çok hafif belirtilerle atlatan hastalar olmakta birlikte çok ağır, yoğun bakım ihtiyacı gerektirecek kadar ağır atlatan hastalarda vardır. Dünyada şu anda 60 milyon civarında kişi Kovid-19 enfeksiyonu geçirmiştir, ancak ikinci kez enfeksiyon geçiren sayısı binlerle ifade edilebilir. Sonuç olarak ikinci kez enfeksiyon geçirme sıklığı düşüktür ama böyle bir risk söz konusudur.

VİRÜS HAYVANLARDA DA GÖRÜLEBİLİR
Virüs hayvanlardan bulaşır mı?
-Virüs hayvanlar tarafından taşınabilir ve kedi, köpek gibi ev hayvanlarında virüs saptanabilir, ancak ev hayvanlarından insanlara geçtiğine dair bir araştırma veya bildirim henüz söz konusu değildir. Ama böyle bir bulaşın olmayacağı da kesin olarak söylenebilir.

OSMAN AKDOĞAN/İLKSAYFA-