Doğan'dan dilimize büyük hizmet

D. Mehmet Doğan’ın 50 yıllık emeğinin mahsulü olan “Doğan Büyük Türkçe Sözlük”ün 8’inci genişletilmiş baskısı yayımlandı. Söz varlığı 130 bine ulaşan sözlüğe önemli bir de yenilik eklenerek kelimelerin Osmanlıca yazılışları da konuldu.

İlk defa 1981’de basılan ve şimdiye kadar 7 defa genişletilip 26 baskıya ulaşan D. Mehmet Doğan’ın Büyük Türkçe Sözlüğü’nün yeni genişletilmiş baskısı yayımlandı. 8’inci genişletilmiş baskıda sözlüğe önemli bir yenilik eklenerek kelimelerin Osmanlıca yazılışları da eklendi. Son baskıda eserlerinden örnek alınarak anlamlara şahit tutulan şair ve yazarların sayısı ise 1135’e ulaştı.

50 YILLIK EMEĞİN MAHSULÜ
Doğan Büyük Türkçe sözlük hakkında Türk Yazarlar Birliği internet sitesi şu bilgileri paylaştı, “Büyük Türkçe Sözlük, 1970’lerden itibaren neredeyse elli yıllık sürekli bir emeğin mahsulü. İlk basılıştan beri sürekli yenilendi ve geliştirildi. Bütün dünyada dil kültürel devamlığın esas zeminidir, Türkiye’de ise, kültürel devamlığı belirsizleştirmenin aracı hâline dönüştürülmüştür. İşte bu eser, kültürel devamlılığı dil ve sözlük üzerinden sürdürmeyi esas tavır olarak benimsemiştir.”
IRAK, SURİYE, İRAN, AFGANİSTAN TÜRKLERİNİN MÜRACAAT KİTABI OLACAK
“Öncelikle Osmanlıca öğrenme ihtiyacı veya merakı olanların ihtiyacına cevap vermek için kelimelerin Osmanlıca yazılışları olan bir sözlük gerekiyordu. İkincisi, Türk dünyasında alfabe birliği yok. Hâlâ bizim ‘eski yazı’ dediğimiz harfleri kullanan Türk toplulukları var. Komşumuz Irak’da, Suriye’de, İran’da milyonlarca Türkçe konuşan Türkler, Türkmenler, Afganistan’daki Türk toplulukları ve nihayet Çin istilasına maruz kalmış Uygur bölgesinin Türk toplulukları. Bu sözlüğün bunlar için de bir müracaat kitabı olacağı tahmin edilebilir.”

GÜNÜMÜZDE KULLANILAN HER KELİMENİN OSMANLICASI YER ALIYOR
“Dilimizde kullanılan her türlü kelimenin Osmanlıcasına bu sözlükte ulaşmak mümkün olabiliyor. Yusuf Has Hacib’den, Hoca Ahmed Yesevî’den günümüze kadar edebiyat ve fikir silsilemiz Sözlük’te görünürleşiyor. Söz varlığı genişletilirken yazılı kültürümüz esas alınmış, sözlüğü şişirmek için hayatta karşılığı olmayan “abanoz-laştırıvermek” gibi fiiller türetilmemiştir. Bu yeni baskıda ilk defa yer alan kelimeler edebî metinler taranırken tesbit edilmiş olanlardır.”
“Sözlüğün tek cilt olarak yayınlanması bütün çabalara rağmen mümkün olmadı. 2552+20 sayfaya ulaşan hacim, iki ciltlik bir sözlüğü mecburi hale getirmiştir.”

.Emrah Özcan/İLKSAYFA