Ankara’nın yanı başında görenleri mest eden bir Hitit kült alanı: Gavurkale

Ankara'nın hemen yanı başında, Haymana ilçe merkezine 12 kilometre uzaklıkta, Babayakup deresi Üstündeki kayalık alana kurulu dört bin yıllık bir ören yeri olan Gavurkale bugün bile görenleri mest ediyor. Eşsiz yapısıyla tarihe tanıklık eden Gavurkale, Ankara Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca 1'inci derece "Arkeolojik Sit Alanı” olarak tescil edilmiştir.

HİTİT UYGARLIĞININ İLK YERLEŞİM YERİ

Hitit uygarlığının Anadolu'daki ilk yerleşim merkezlerinden biri olan Gavurkale Seyyahlar tarafından ilk olarak 19’uncu yüzyılda keşfedilmiştir. Bilim dünyasına tanıtılan Gavurkale'deki ilk ciddi çalışmalar, Atatürk'ün isteği ile 1930 yılında H. H. Von der Osten tarafından yapılmıştır. Osten, rölyef ve etrafındaki iri yapının, bir merasim yolu ve rampa ile ulaşılan izole bir dağ tapınağı olabileceğini dile getirmiştir. Bir kraliyet mezar anıtı olabileceği de ileri sürülmüştür. Rölyefin aşağısındaki yamaçta ve karşısındaki terasta bulunan etrafa dağılmış Hitit seramik parçalan anıtın izole bir eser olmadığını, aslında bir çeşit yerleşme biçimiyle iç içe olduğunu, Hitit döneminde dini bir mekân veya kraliyet mezar tesisi olarak görev yaptığı kanısını desteklemektedir. Ankara'nın hemen yanı başında, Haymana ilçe merkezine 12 kilometre uzaklıkta, Dereköy mahallesi sınırlarında, Babayakup deresi Üstündeki kayalık alana kurulu dört bin yıllık bir ören yeridir.

KALE’NİN MİMARİ ÖZELLİKLERİ

Tepe üzerinde bulunan Kale'nin güneye bakan kaya yüzeyinde, oturan bir tanrıça ve karşısında ayakta duran iki tanrı figürü bulunmaktadır. Bu tanrıların, iki uzun kılıçları, başlarında sivri külahları, kısa etekleri, uçlan kıvrık ayakkabıları tipik Hitit üslubunda yapılmış oldukları görülmektedir. Kale çevresindeki ikinci kültür tabakası, Frig dönemine aittir. Gavurkale'nin doğusunda bütün yayla uzunluğunca beyazımsı kireç taşından yapılmış sur kalıntıları gözlemlenmiştir. Yine aynı dönemlerde alanın üzerine özel bir bina inşa edilmiştir. Roma ve Bizans Dönemine ait çok az eser ele geçirilmiştir. Bu dönemde Kale, belli bir süre küçük bir karakol olarak kullanılmıştır.

GAVURKALE’NİN GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU

Ankara'nın yaklaşık olarak 60 kilometre güneybatısında, Ankara ve Haymana arasında, Haymana'ya daha yakın bir konumda, Dereköy'ün yaklaşık 2 kilometre kuzeybatısında bulunmaktadır. Babayakup Deresi'nin kenarında yükselen yaklaşık 60 metre yükseklikteki tepe vadiye hâkim bir konumdadır. Deniz seviyesinden 1180 metre yükseklikte yer almaktadır. Tepenin zirve kesiminde, kiklopik taşlardan örülerek oluşturulmuş sur kalıntıları ile tepenin güneyine bakan yönde, düzleştirilmiş ana kaya yüzeyinde, tahtta oturduğu anlaşılan tahrip olmuş bir tanrıça figürü ve yürür pozisyonda tasvir edilmiş iki erkek figürü görülmektedir. Ayrıca tepenin zirve kesiminde kiklopik taşlardan örülerek oluşturulmuş bir odanın kalıntıları mevcuttur. Kale ve çevresi, Ankara Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca 1'inci derece "Arkeolojik Sit Alanı” olarak tescil edilmiştir.

Rüveyda Aslıipek / www.gazeteilksayfa.com