24 Haziran seçimlerinde gençler hangi partiye ne kadar oy verdi?

24 Haziran öncesinde, genç ve yeni seçmenin tercihinin ne olacağı sıkça tartışıldı. KONDA'nın milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerini irdelediği raporuna göre; yeni seçmenlerin en çok tercih ettiği Ak Parti oldu. Rapora göre, genç ve yeni seçmenin yüzde 38'i Ak Parti'ye; yüzde 22'si CHP; yüzde 10'u HDP; yüzde 7'si İyi Parti; yüzde 6'sı MHP'ye oy verdi. 

Rapora göre; muhalefet, 2. tur umuduyla kendi adayına değil Muharrem İnce'ye yönelirken, 2015'te CHP'ye oy veren her 10 seçmenden biri de İyi Parti'ye oy verdi. İyi Parti'nin mevcut tabanının yüzde 25'i CHP, yüzde 60'ı MHP'den gelen seçmenlerden oluştu. Güneydoğu'daki bazı ilçelerde seçime katılımda kayda değer düşüş yaşandı. Kayyum atanan HDP'li belediyelerin olduğu ilçelerin tamamına yakınında bir önceki genel seçime kıyasla HDP'nin oyları ortalama yüzde 7,5 düştü. Bu ilçelerde Ak Parti'nin oyu ise ülke ortalamasına oranla yükseldi. 
İşte KONDA'nın raporundan önce çıkan satırbaşları:

KATILIM ORANI

Raporda,  Güneydoğu, Ortadoğu, Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinde genel olarak katılım oranlarının ülke ortalamasının gerisinde olduğu, batı bölgelerine doğru gelindikçe katılım oranın yükseldiğine yer verildi. Batı Marmara, Doğu Marmara ve Ege bölgelerinde ise hemen her seçimde katılım oranları ülke ortalamasının üzerinde seyrettiğine Güneydoğu bölgesindeki bazı ilçelerde 1 Kasım seçimlerine katılım oranlarına kıyasla kayda değer düşüşler; Orta Doğu ve Doğu Karadeniz bölgelerindeki bazı ilçelerde de katılım oranlarında kayda değer artışlar görüldüğüne dikkati çekildi. 

GEÇERSİZ OY BİLİNÇLİ VERİLİYOR

Geçersiz oyların büyükçe bir kısmının pusulada yanlış işaretlemek gibi eğitim veya beceri noksanlığından kaynaklanan mesele olmaktan daha çok, yine bilinçli bir tercih ve davranış olarak değerlendirildi.

AK PARTİ'NİN OY ORANI

2002'den bu yana Genel ve Yerel Seçim oy oranları üzerinden bakıldığında Ak Parti'nin ulaştığı en üst sınırın yüzde 50'nin hemen altı olduğu, alt sınırın ise ortalama yüzde 42 olduğuna dikkat çekildi. Ak Parti'nin kaybettiği seçmenlerin muhalefet blokuna geçmediği, iktidara dolaylı desteklerini MHP üzerinden sürdürmeyi tercih ettikleri değerlendirilmesinde bulunuldu. Ak Parti oyları, Büyükşehirlerin çoğunda ortalamanın altında kaldı. Fakat bir önceki genel seçimlere göre oy kaybetmiş olsa da 972 ilçenin 827'sinde yüzde 30'un üzerinde oy alan AK Parti'nin 2015'te oy aldığı seçmenlerin yüzde 80'inden tekrar oy almayı başardı.

İNCE ve CHP

Muharrem İnce'nin CHP'den 6,9 puan fazla oy alırken, muhalif bloktaki tüm partilerin seçmenlerinden de oy aldığına yer verilerek, muhalefetin, 2. tur umuduyla kendi adayına değil İnce'ye yöneldiği değerlendirilmesinde bulunuldu. Rapora göre İnce, Ege, Marmara ve kıyı Akdeniz'de İyi Parti ile HDP seçmenini ikna etti. İnce'nin cumhurbaşkanlığı ve CHP'nin milletvekili oyları arasındaki fark kıyı Ege, Marmara ve Kıyı Akdeniz'in metropolitan alanlarında yoğunlaştı.

MHP'NİN OY ORANI

Raporda, MHP'nin oyunun 2015 Kasım'a göre bir düşmesinin nedeni 2015'te AK Parti'ye oy veren seçmenlerinin neredeyse yüzde 15'inin 2018'de MHP için oy kullanmış olmasına bağladı. Analizde MHP için şu yorumda bulunuldu: "AK Parti'nin 2015 Kasım'a göre kaybettiği oyların neredeyse tamamı bu seçimlerde MHP'ye geçen seçmenlerle açıklanabiliyor" 

HDP'NİN KİTLESİ

Rapora göre, 2015'te HDP'ye oy veren her on seçmenden dokuzu tekrar HDP'ye oy verdi. Seçimlere katılım 2015 Kasım'a göre ülke genelinde artmışken, Güneydoğu'daki ilçelerde düştü. 

İYİ PARTİ'NİN KİTLESİ

İyi Parti'nin kendine Ege ve Marmara kıyılarında yaşayan milliyetçi ve seküler bir taban oluşturduğu çıkarımında bulunulan raporda şu ifadelere yer verildi: "Bu taban hem CHP'den hem MHP'den gelen seçmenlerden oluşuyor. Analiz sonuçlarına göre 2018'de İyi Parti'ye oy veren seçmenlerin yaklaşık yüzde 25'i 2015 Kasım'da CHP'ye, yüzde 60'ı da MHP'ye oy vermiş. İyi Parti oylarının geri kalanı da diğer partilere oy vermiş ya da daha önce oy kullanmayan seçmen kitlesinden geliyor."

OY GEÇİŞLERİ

Raporda seçmenlerin parti tercihleri ve oy geçişlerine de yer verildi. Rapora oy geçişleri şu ifadelerle açıklandı.
İyi Parti-MHP: Kasım 2015'te MHP'ye oy verenlerin yarısından çoğu İyi 
Parti'yi destekledi. Kasım 2015 Seçimlerinde MHP'ye oy veren seçmenin sadece üçte biri tekrar MHP'ye oy verdi. Yarısından çoğu ise 2018 seçimlerinde İyi Parti'yi destekledi.
CHP'den İyi Parti'ye geçiş: 2015'teki her 10 CHP seçmeninden biri İyi Parti'ye oy verdi. CHP'nin 2015'e göre azalan oyları da İyi Parti'ye geçiş yapan seçmenlerden kaynaklandı. 2015'te CHP'ye oy veren her on seçmenden biri 2018'de İyi Parti'ye oy verdi. Bunun dışında CHP 2015'teki seçmen kitlesini büyük oranda korudu. 
CHP'den HDP'ye kayan oylar: CHP'den HDP'ye kayan stratejik oyun büyüklüğü en azami olarak HDP oyundaki 0,9 puan artış kadar, ama muhtemelen bu oranın gerisinde bir seviye olduğu kabul edilmelidir. CHP'nin 2015'e göre azalan oyları da İyi Parti'ye geçiş yapan seçmenlerden kaynaklandı. 
HDP'nin oyu düştü; AK Parti'nin oyu yükseldi: Kayyum atanan HDP'li belediyelerin olduğu ilçelerin tamamına yakınında bir önceki genel seçime kıyasla HDP'nin oyları ortalama yüzde 7,5 düştü. HDP'nin oyunun düştüğü ilçelerde ise Ak Parti oyunu arttırdı.

SEÇMEN TERCİHLERİNDE NE DEĞİŞTİ?

Rapora göre; kararsızlar Ocak ayından bu yana 12 puan azaldı. Ocak ayından bu yana Ak Parti oyunu doğrudan tercihlerde 6 puan, CHP ise 7 puan civarında arttı. HDP Ocak ayından bu yana 2 puan oy artışıyla baraj riski yaşamayacağı bir seviyeye ilerledi.

PARTİLER KİMLERDEN OY ALIYOR?

Ak Parti: Kadınlardan, yaşlılardan, lise altı eğitimlilerden, Dindar-muhafazakâr hayat tarzına sahip olanlardan, orta gelir dilimlerinden ve orta sınıftan ülke ortalamasında aldığından daha yüksek oy alıyor.
CHP: Erkeklerden, yaşlılardan, üniversite eğitimlilerden, Modern hayat tarzında olanlardan, üst gelir gruplarından ve üst sınıflardan ülke ortalamasında aldığından daha yüksek oy alıyor.
MHP: Erkeklerden, gençlerden, lise eğitimlilerden, Geleneksel Muhafazakâr hayat tarzına sahip olanlardan kendi ortalamasından daha fazla oy alıyor.
İyi Parti gençlerde, üniversite eğitimlilerde ve geleneksel hayat tarzına sahip olanlarda görece daha yüksek oy alıyor.
HDP: Esas itibariyle Kürtlerde öne çıkıyor.

Uğur DUYAN/HABERVAKTİM