1 Mayıs ilk kez ne zaman kutlandı? 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı'nın tarihi

• 1 Mayıs ilk kez ne zaman kutlandı?  İşte 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı'nın tarihi...

İlk olarak Avustralya ve Amerika’da 1800’lü yıllarda başlayan işçi hareketleri, 1889 yılında meyvesini vererek Paris’te işçilerin ortak bayramı olarak kabul edildi. Türkiye'de ise ilk kez 1923'te resmî olarak kutlandı.

Avustralya ve Amerika’da 1800’lü yıllarda başlayan işçi hareketleri, 1889 yılında meyvesini vererek Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı'nın 1889'daki Paris Kongresi'nde "işçilerin ortak bayramı" olarak kabul edildi. Osmanlı Devleti döneminde ise işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik'ti ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk işçileri, 1 Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar. 1912 yılında İstanbul’da ilk defa 1 Mayıs kutlaması gerçekleşti. 1923 yılında ise 1 Mayıs günü yasal olarak "İşçi Bayramı" ilan edildi.

TARİHİ 1800’LÜ YILLARA DAYANIYOR

Dünya’da 1 Mayıs, İşçi ve Emekçiler Bayramı olarak kutlanıyor. Birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günü olarak bilinen 1 Mayıs’ın tarihi ise 1800’lü yıllara dayanıyor. İlk kez 1856 yılında Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde 8 saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlediler. Bu yürüyüşten yaklaşık 30 yıl sonra 1 Mayıs 1886’da bu kez Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler haftada 6 gün günde 12 saat olan çalışma takvimine karşı iş bıraktılar. Günde 8 saatlik çalışma talep eden işçiler, Chicago’da gösteri yaptılar.

1889’DA RESMİYET KAZANDI

Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada "Birlik, mücadele ve dayanışma günü " olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi. Zamanla 8 saatlik işgünü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı. 

1911’DE SELANİK, 1912’DE İSTANBUL

Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik'ti ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk işçileri, 1 Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar. 1912 yılında İstanbul’da ilk defa 1 Mayıs kutlaması gerçekleşti. 1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak "İşçi Bayramı" ilan edildi. 1924`te hükümet kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı. 1925`te çıkan Takrir-i Sükun Yasası, işçi bayramını kutlamayı yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu. 

1935’TE RESMİ TATİL KABUL EDİLDİ

1935 yılında 1 Mayıs’a "Bahar ve Çiçek Bayramı" adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi. Türkiye Cumhuriyeti döneminde işçi hareketleri yüzyılın ikinci yarısından itibaren ivme kazandı. Darbeler ve olağanüstü koşullarla kimi zaman yasaklanan 1 Mayıs, DİSK'in 1976 yılında Taksim'de düzenlediği programla geniş kitlelerce kutlandı. Bir yıl sonra 1977'de yine Taksim Meydanı'nda yapılan 1 Mayıs kutlamalarında, meydandakilerin üzerine ateş açılması nedeniyle 34 kişi yaşamını yitirdi. 

28 YIL SONRA TEKRAR RESMİ TATİL

Milli Güvenlik Konseyi'nce 12 Eylül döneminde resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs, 28 yıl sonra Nisan 2009'da "Emek ve Dayanışma Günü" olarak resmi tatil ilan edildi. Bu kararın ardından 2 yıl boyunca kutlamalar Türk-İş, Türkiye Kamu-Sen, DİSK, Memur-Sen, Hak-İş ve KESK'in yanı sıra sivil toplum örgütleri ve siyasi partilerin katılımıyla Taksim'de ortak yapıldı.

KUTLAMALAR ANADOLU’YA KAYDI

Sonraki dönemde Taksim Meydanı'nda kutlamalara izin verilmemesi nedeniyle bazı işçi ve memur konfederasyonları kutlamalarını Anadolu'daki şehirlere kaydırdı. Bugün ise HAK İş ve Memur Sen Şanlıurfa’da, Türk İş Kocaeli’nde, Kamu Sen Samsun’da kutlamaları yapacak.

Emrah Özcan / HABERVAKTİM

Gazeteilksayfa.com