Türklerde gök bilim medresesini ilk kim kurdu? Cacabey kimdir?

Ünlü astrolog ve dönemin Kırşehir emiri Cacabey’in hayatını sizler için derledik…

Türklerde gök bilim medresesini ilk kim kurdu? Cacabey kimdir, asıl adı nedir, hangi dönem yaşadı, hangi alanda ün yaptı, hangi eserleri verdi? Cacabey, Mevlana ve Hacıbektaş-ı Veli ile yolları nasıl kesişti? Cacabey'in türbesi nerde bulunuyor? 

MHP lideri Devlet Bahçeli'nin  "astronot ve kozmonot" kelimeleri yerine önerdiği Cacabey kimdir? 

İşte cevabı:

Selçuklular döneminde Ceceli aşiretinin beyi olan Emir Bahaddin Caca’nın oğlu olan Cacaoğlu Nureddin Cebrail (Cacabey) 1240 yılında Kırşehir’de doğdu. Kırşehir’e büyük hizmetlerde bulunmuş, büyük ve tarihi şahsiyettir.

KIRŞEHİR’E BEY OLUYOR

Selçukluların son yıllarında düzen bozulduğu için iller valiler, beyler, emirlikler  ile yönetiliyordu. Eskişehir Emiri olarak görülen Cacabey, bir süre Tokat’ta kaldıktan sonra Kırşehir’e bey olmuştur. Kırşehir Beyi iken, Emirhor olan Eseddedin  İsyanı’nı  bastırdı. Elbistan Savaşı’na katıldı. Orada Mısır Memlük Sultanı Baybars’a esir düştü. Baybars bütün esirleri serbest bırakınca Cacabey Şam’dan Kırşehir’e döndü. Bir hükümdar gibi Kırşehir’de hüküm süren Cacabey’in ünü, kısa sürede her tarafa yayıldı. 

MEVLANA’NIN ÖVGÜSÜNE MAZHAR OLUYOR

Genç yaşta üstün zekası ve kabiliyetiyle dikkatleri üzerine Cacabey, kısa zamanda büyükler arasına karıştı. Mevlana, yazdığı mektupta onu övmüş, başarısını tescil etmiştir. Aralarındaki birçok görüşmede de bu konuyu dile getirmiştir. Özel Türkçe konuşan, emirleri ve devlet yazışmalarında Türkçe yazan Cacabey, kendi idaresinde olan büyük veli Hacı Bektaş ile de ilgilenmiş, onu himaye etmiş, pek çok kere görüşmüşlerdir.

ANADOLU’NUN İMARINA BÜYÜK KATKI

Anadolu’nun imarı için büyük emekler sarf eden Cacabey, bir çok hayır kurumu yaptırmıştır.

Bu arada Eskişehir’de bir cami ve bir han yaptırmış, 17 cami ve zaviyeyi de onarıma almıştır.

Selçukluların en parlak döneminde (13.yy) Erzurum, Eskişehir, Tokat, Kayseri, Konya da birçok köprü, cami, medrese, hayır kurumları ve günümüze kadar kalan anıtlar yaptırılmıştır.

TARİHTE İLK GÖK BİLİM MEDRESESİNİ AÇIYOR

Kırşehir’de bu gün bir mimari anıt olarak yükselen ve Camii olarak kullanılan Cacabey Medresesi’ni de Cacabey yaptırmıştır. Devrin fakültesi gözüyle bakılan ve tarihte ilk gök bilimleri medresesi olarak kabul edilen bu binada Türkçe eğitim veriliyordu. Cacabey’in, Arapça ve Acem dili ile de eserleri vardır. Ayrıca İslam Hukuku ile felsefe ve tasavvuf dersleri de öğretiliyordu.

Kubbesi açık ve altında bir kuyunun bulunduğu Cacabey Medresesi’nde kuyuya yansıyan yıldızlar incelenir, bunlar üzerinde araştırmalar yapılırdı. 

Bundan anlaşıldığına göre, bu medrese o dönemlerde astronomi araştırmaları yapılıyor, matematik, fizik, kimya gibi konularda eğitim veriyordu.

O dönemin Üniversitesi idi.

TÜRBESİ MEDRESEDE

Bazı kaynaklar Cacabey döneminde 1261 yılında bir Moğol istilası sırasında 93 yaşındaki Ahi Evran-ı Veli’nin bu istilada öldürüldüğü söylenmektedir. Ayrıca Mevlana’nın oğlu  Alâeddin Çelebi de bu istilada Ahi Evren ile birlikte katledilmiştir.

Cacabey, 1301 yılında Kırşehir’e saldıran Rum tekfurları ile savaşırken şehit düşmüştür. Cacabey, 1272’de yaptırdığı medresenin yanındaki türbeye defnedilmiştir.

ESERLERİ

Cacabey’e ait Arapça ve Moğolca 4 vakıfname bulunmaktadır. Bu vakıfnamelerde medresi, mescit, hanıkâa, zaviye, mektep, dar’ül el süleha, türbe ile Kayseri, İskilip ve Eskişehir’de pek çok eserler yaptırdığı yazılmaktadır.

Gazeteilksayfa.com