Tarihte bugün: Türkiye’de kadınların siyasal hak zaferi

Osmanlı'nın son dönemlerinden başlayarak, Cumhuriyet'in kuruluş yıllarında kadınların siyasal haklar mücadelesi önemli bir süreç izledi. Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde gerçekleşen reformlar, kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasında belirleyici oldu. Cumhuriyet’in kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk, “Ey kahraman Türk kadını! Sen yerde sürüklenmeye değil, omuzlar üzerinde göklere yükselmeye layıksın” sözüyle kadınlara verdiği değer, kadınlara verilen siyasal haklar üzerinde de gösterge oldu.

YASAL SÜREÇ VE PARLAMENTO KARARI

5 Aralık 1934 tarihinde TBMM tarafından kabul edilen anayasa değişikliğiyle, Türk kadınları tam siyasal hakkına kavuştu. Bu tarihten itibaren kadınlar belediye seçimlerinde oy kullanabilecek ve milletvekili seçilebileceklerdi. İlk olarak 1930’da belediye başkanı seçilen Türk kadını, 1933’te muhtar ve 1934’te ise milletvekili olma ve seçme hakkı kazandı.

DÜNYA ÇAPINDA BİR DEVRİM

Türkiye, kadınlara seçme ve seçilme hakkını veren ülkeler arasında oldukça öncü bir konumda yer aldı. Avrupa'nın birçok ülkesinden daha önce bu hakkı tanıyan Türkiye, çağdaş ve eşitlikçi demokrasi anlayışının somut bir örneğini sergiledi.

İLK KADIN MİLLETVEKİLLERİ

Hakların tanınmasının ardından 18 kadın milletvekili 1935 yılında gerçekleşen genel seçimlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne girdi. Bunlar arasında Hatı Çırpan, Mehmet Gökçen, Müfide İlhan gibi isimler bulunuyordu. Öte yandan Türkiye’nin ilk kadın belediye başkanı Müfide İlhan seçilirken, ilk kadın muhtarı ise Gül Esin Aydın’dır.

TARİHSEL BİR DÖNÜM NOKTASI

5 Aralık 1934, yalnızca yasal bir düzenleme olmaktan öte, toplumsal bir zihinsel dönüşümün de sembolü haline geldi. Atatürk'ün "Bir toplum, bir millet kadınları ve erkekleri ile bir bütündür" sözü, bu sürecin felsefi temelini oluşturdu.

Türk kadınının siyasal haklarını elde etme mücadelesi, yalnızca ulusal değil, küresel ölçekte de önemli bir demokrasi zaferi olarak tarihte yerini aldı.