Tarihte bugün: 12 Eylül darbesinin üstünden 44 yıl geçti

12 Eylül 1980 sabahı saat 04:00'te, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren liderliğindeki Türk Silahlı Kuvvetleri, ülke yönetimine el koydu. Radyodan okunan bildiri ile başlayan darbe, ülkedeki tüm siyasi faaliyetleri durdurdu ve anayasayı askıya aldı. Dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Başbakan Süleyman Demirel ve muhalefet lideri Bülent Ecevit gözaltına alındı.

DARBENİN GEREKÇELERİ VE SONUÇLARI

Darbe yönetimi, ülkedeki siyasi istikrarsızlık, ekonomik kriz ve artan terör olaylarını gerekçe gösterdi. Ancak darbenin sonuçları, toplumun her kesimini derinden etkiledi. Binlerce kişi tutuklandı, yüzlerce kişi idam edildi, on binlerce kişi işkence gördü ve yüz binlerce kişi fişlendi. Üniversiteler, sendikalar ve sivil toplum kuruluşları kapatıldı.

YENİ ANAYASA VE SİYASİ YASAKLAR

Darbe yönetimi, 1982'de yeni bir anayasa hazırladı ve halk oylamasına sundu. Yüzde 91,37 evet oyu alan anayasa, birçok temel hak ve özgürlüğü kısıtladı. Eski siyasetçilere 10 yıl siyaset yasağı getirildi ve yeni partilerin kurulması engellendi. 12 Eylül darbesinin etkileri uzun yıllar devam etti. Toplumsal kutuplaşma derinleşti, siyasi ve ekonomik istikrarsızlık sürdü. Özellikle eğitim sistemi ve kültürel yaşam üzerindeki baskılar, toplumun gelişimini olumsuz etkiledi.

YARGILAMA SÜRECİ VE HESAPLAŞMA

2010 yılında yapılan anayasa değişikliği ile darbecilerin yargılanmasının önü açıldı. 2012'de başlayan davada, hayatta kalan darbeci generallerden Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya yargılandı. Ancak her iki isim de dava sonuçlanmadan hayatını kaybetti.

DARBENİN GÜNÜMÜZDEKİ YANSIMALARI

Aradan geçen 44 yıla rağmen, 12 Eylül darbesinin etkileri hala tartışılıyor. Toplumsal hafızada derin izler bırakan darbe, Türkiye'nin demokratikleşme sürecinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor. Her yıl 12 Eylül'de yapılan anma etkinlikleri ve tartışmalar, darbenin yarattığı travmanın hala taze olduğunu gösteriyor.