Sel nasıl oluşur? Sel öncesi, sel anı ve sel sonrası neler yapmalıyız?

Depremin vurduğu Adıyaman ve Şanlıurfa’yı bu sefer sel vurdu. Meteoroloji'nin turuncu kodlu uyarı yaptığı bölgede yoğun yağış sele neden oldu. Sel felaketi nedeniyle dereler taşarken, yollar kapandı. Zemin ve bodrum katta bulunan birçok evi su bastı. Peki, Sel nasıl oluşur? Sel öncesi, sel anı ve sel sonrası neler yapmalıyız? Tüm merak edilen soruların cevabını haberimizin devamında derledik.

SEL NASIL OLUŞUR?

Selin en çok rastlanan sebebi kuvvetli ve uzun süreli yağıştır. Seller kar erimesi sonucu oluşan kuvvetli akışlar veya drenaj kanallarının tıkanması sonucunda da meydana gelebilir. Günümüzde rastlanılan en yaygın sebep ise; kuvvetli yağmur fırtınalarında drenaj sistemlerindeki yetersizlik sonucu ana nehir kanallarının tamamen dolu olması ile meydana gelen taşmalar sonucu oluşan sellerdir. Dağlık bölgelerde ise seller kar erimesi veya yağışla birleşen kar suyundan meydana gelir. Çok nadir olarak da barajların çökmesi ve taşmasından kaynaklanan sellere rastlanılmaktadır.

Akarsuların su taşıma miktarı değişkenlik gösterir. Bazen uzun süre yağış olmayan veya az yağış alan bir alanda akışlar yavaşlar bazen de aynı alanda yağışlı bir periyotta güçlü akışlar olabilir. Sellerin miktarındaki değişkenlik yağışın yoğunluğuna, yağış miktarına, kar erime oranına ve/veya diğer faktörlere bağlıdır.

SEL ÖNCESİ NE YAPMALIYIZ?

Bulunduğunuz yerin sele maruz kalma riskini öğrenmelisiniz. Sel yataklarına yerleşim yapılmamalı. Sel konusundaki uyarıları radyo ve TV’den mutlaka takip etmelisiniz. Kısa süreli yoğun yağışlar ani sele, uzun süreli yağışlar ise nehirlerin taşmasına neden olur. Evlerinize ve araçlarınıza(kasko) sel sigortası yaptırmalısınız. Gerektiğinde kullanmak üzere kum, kum torbaları, naylon, çivi, kontrplak, tahta vb. inşaat malzemelerini hazır ediniz.

SEL ANINDA NE YAPMALIYIZ?

Öncelikle her doğal afette olduğu gibi sel anında da sakin olmalısınız. Sel bölgesini hemen terk ederek yüksek ve güvenli yerlere gitmelisiniz. Elektrik kaynaklarından uzak durun. Sel sırasında araç içindeyseniz su ile kaplı yola girmeyiniz. Aracınızda herhangi bir arıza oluştuysa hemen terk ederek yüksek bir yere çıkmalısınız. Özellikle geceleri, selin tehlikelerini görmek zorlaşacağından daha dikkatli olmalısınız.

Çocuklarını sel ve yağmur suları ile oynamalarına müsaade etmeyiniz. Sel sularının temas ettiği yiyecekleri tüketmeyiniz. Evinizin çevresindeki emniyet ve istinat duvarlarının yıkılabileceğini düşünerek bu bölümlerden uzaklaşınız. Kopmuş elektrik telleriyle temas halinde olabilecek su birikintilerine yaklaşmayınız. Binada gaz sızıntısı olabileceğinden, herhangi bir türde elektrikli alet ve ışık kullanmayınız. İhtiyaç halinde pilli fener kullanabilirsiniz.

SEL SONRASI NE YAPMALIYIZ?

Yetkililerden “geri dönün” uyarısını almadan kesinlikle evlerinize tekrar girmeyiniz. Özel ilgiye ihtiyacı olan komşularınıza yardımcı olmayı unutmayınız. Binalarınızın duvarları, katlardaki zeminlerde herhangi bir hasar durumunu kontrol ediniz.

Binalarınızı kontrol ederken su geçirmez ayakkabı ve pille çalışan el fenerleri kullanınız. Tavanı sıva ve benzeri şeylerin dökülmesi riskine karşı dikkatli olunuz. Sigorta işlemleri için zarar gören yerlerin fotoğraflarınız çekiniz.

Evinizde gaz sızıntısı; suyun altında kalmış elektrik aksamı, fırın, ocak ve elektrikli eşyaların olabileceğini düşünerek dikkatli olunuz. Sel sırasında evinizde kalmış yiyecekler varsa bunları kesinlikle tüketmeyiniz.

Eray Zobu / www.gazeteilksayfa.com.tr