Petroldeki düşüş fatura ve enflasyona yarayacak

Küresel piyasalarda yaşanan petrol savaşları ve koronavirüs salgını ham petrol fiyatlarını 65 dolar seviyelerinden 35 dolara kadar düşürdü. Petrol fiyatlarındaki sert düşüş Türkiye’nin ithalat faturasını da etkileyecek. Enerjide dışa bağımlı olan Türkiye’nin bu vesile ile ithalat faturası da gerileyecek. Yıllık 35-45 dolar arasında seyretmesi beklenen petrol fiyatlarının Türkiye’nin enerji ithalatı faturasını 12 milyar dolar düşürmesi öngörülürken, enflasyonu da 0,5-1 puan aşağı çekeceği tahmin ediliyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) gerçekleştirdiği toplantıdan ek üretim kararı çıkmadı. Nisan ayından itibaren küresel petrol piyasasından 2.1 milyon varillik üretim fazlası oluşması beklenirken, karar fiyatlar üzerinde arz yönlü baskı oluşturdu. Öte yandan korona virüsün küresel ekonomiyi olumsuz etkilemesiyle petrol talebinin düşeceği beklentileri de ortaya çıktı.

Böylece petrol fiyatları üzerinde hem arz hem de talep tarafında baskıya sebep oldu. Suudi Arabistan’ın nisan ayında ihraç edeceği ham petrol için hafta sonu büyük indirimler yaparak ‘fiyat savaşı’ başlatması, petrol fiyatlarında büyük düşüşlere neden oldu. Analistler petrol fiyatlarındaki sert düşüşün Türkiye’nin enerji ithalatını önemli ölçüde azaltacağı ve ekonomik verilere olumlu yansıyacağı görüşünde. Pompa fiyatında yüzde 12-13 indirim olacağı yönünde beklentiler olduğunu aktaran Analist Haluk Bürümcekçi “Akaryakıttaki düşüş enflasyonu 0,5 puan aşağı çekebilir. Cari denge açısından bakıldığında, geçen yıl petrol fiyatlarının yıllık ortalaması 65 dolardı, şu anda ise 35 dolar seviyesinde. Bu rakam 45 dolar olursa, yani petrol fiyatlarının 2020 yıllık ortalamasında 20 dolarlık indirim yaşanırsa, 2019’da 40 milyar doları aşan enerji ithalatı faturası 12 milyar dolar düşecektir” dedi. Geçen yıl gerçekleştirilen 263 milyon varil petrol ithalatı için 17 milyar dolar ödendiğini anımsatan İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof DR Sefer Şener de “Petrolde 35 dolar kalıcı olursa enflasyon yüzde 1 düşer. Bu yıl aynı miktarda ithalat yapılacağı varsayılırsa 35 dolardan yapılan hesaplamayla 8 milyar dolara daha az ödenecek. Petrol fiyatları 35 dolar seviyesinde kalırsa, bunun enflasyonu yüzde 1 düşüreceğini düşünüyorum” diye konuştu. 

CARİ AÇIĞI 8 MİLYAR LİRA ETKİLEYEBİLİR 

Geçen yıl büyümenin yüzde 1’in altında kaldığına, bu nedenle enerji ihtiyacının normalin altında olduğuna değinen Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye’de cari dengeyi ve enflasyonu olumlu etkileyeceğini ifade etti. Aslanoğlu “Türkiye’de yüzde 5 büyüme varsayımı altında, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüşün cari açığı 4 milyar dolar azaltması gibi bir tez var. Geçen yılki verileri dikkate alırsak, düşük büyüme olduğu için çok doğru sonuca varamayabiliriz. Bu nedenle ben bu yıl için hedeflediğimiz yüzde 5 büyüme kapsamında, petrol fiyatlarındaki 20 dolarlık düşüşün cari açığı 7-8 milyar dolar aşağı çekebileceğini düşünüyorum” şeklinde konuştu. Petrol fiyatlarının enflasyona etkisinin akaryakıttan alınan vergilere bağlı olduğunu vurgulayan Aslanoğlu “Kamunun vergi politikasını net göremediğimiz için net bir şey söylemek kolay değil ama enflasyonun 0,5-1 puan düşebileceğini öngörüyorum” ifadelerini kullandı. 

YIL SONU HEDEFİ 45 DOLAR

Norveç’teki bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy’nin Kaya Petrolü Araştırma Başkanı Artem Abramov petrol fiyatlarının daha da düşebileceğini belirtti. Abramov brent petrol fiyatının yılın ikinci çeyreğine kadar 30 dolar bandında seyretmesini beklediklerini söyledi. OPEC ve Rusya’nın anlaşma sağlayamayarak ekonomilerine ve bütçelerine zarar vereceğini vurgulayan Abramov iki tarafın yeniden üretim kesintisi anlaşması yapması durumunda ise brent petrolün fiyatının yıl sonunda 40-45 dolara çıkabileceğini aktardı. Taraflar için 45-50 dolar fiyatı ‘makul’ olarak değerlendiren Abramov “Bu seviyenin üzerine çıkarlarsa pazar paylarını ABD’li kaya petrolü üreticilerine kaptırabilirler” dedi.  Yılın büyük kısmında petrol fiyatları için 40 dolar seviyesinde olacağını belirten Chicago’daki broker firması Price Futures Group’un Kıdemli Piyasa Analisti Phil Flynn ise düşük fiyatların borç yükümlülüklerini yerine getiremeyen Amerikan petrol şirketlerinin iflasının olası olduğunu söyledi.

PETROLDEKİ DÜŞÜŞ GELECEK KIŞA YARAYACAK

Petrol fiyatlarının gerilemesi 2020’de doğal gazı ucuzlatacak iki kanalı da açmış oldu. BOTAŞ ve Gazprom arasında yapılan doğal gaz anlaşmasına göre, taraflar ‘10 yıl içinde en az 3 yıl aralıkla 2 kez fiyat revizyonu’ talebinde bulunabiliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye’nin 1 Ocak 2020 itibariyle bu talepte bulunma hakkının doğduğunu açıkladı. İkinci kanal ise petrol fiyatlarındaki tarihi düşüş. Petrol, 6-9 aylık ortalamalarla gaz alım satım fiyatlarına yansıyor. Petrolün düşük fiyat düzeyleri koruması durumunda Türkiye’nin doğal gaz ithalat faturası düşecek.