Önemli bir mütefekkir: Mahir İz

Ömrünü kitaba ve eğitime adayan İz, Medine-i Münevvere, Midilli, Balıkesir ve Ankara'da kadılık yapan Külahizade es-Seyyid İsmail Abdulhalim Efendi ile Şerife Raife Hanımın oğlu olarak 28 Ocak 1895'te İstanbul'da dünyaya geldi. Tam adı Abdullah Mahir İz olan yazar, babasının görevi nedeniyle ilk ve ortaokul eğitimini Midilli, Balıkesir ve Isparta'da tamamladı.

Lise eğitimine İstanbul'daki Vefa Lisesi'nde başlayan İz, 1916'da Ankara Sultanisinin edebiyat bölümünde bitirip aynı okulda Türkçe öğretmenliği yaptı. Aynı zamanda edebiyat tarihçisi Fahir İz'in ağabeyi olan usta yazar, resmi eğitiminin yanı sıra ailesinin yakın ilgisi sayesinde önemli isimlerden özel dersler aldı.

FARS VE FRANSIZ EDEBİYATI ÜZERİNE ÇALIŞMALAR YAPTI

Milli Mücadele yıllarında Ankara'da Mehmet Akif Ersoy ile Fars ve Fransız edebiyatı üzerine çalışmalar yapan usta yazarın gençliğinde yazdığı şiirleri, Ankara'da çıkan "Say" dergisinde Maksud Kamuran adıyla yayımlandı. Edebi ve sosyal konulu yazıları Namık Yaz, bilim konulu makaleleri ise Abdullah Söğüt adıyla okurla buluşan İz'in kaleme aldığı yazılara "Sebilürreşad", "Yeni İstiklal", "İslam Düşüncesi", "Bugün", "Yeni Asya", "Sabah", "Yeni İstanbul" ve "Diyanet Dergisi" gibi gazete ve dergilerde yer verildi.

Kuleli Askeri Lisesi, Nişantaşı Ortaokulu, Haydarpaşa Lisesi ve Çamlıca Kız Lisesi'nin de arasında bulunduğu okullarda görev yapan Mahir İz, 1924'te İstanbul İmam Hatip Okulu'nda öğretmenlik yapmaya başladı ve bir yıl müdürlük görevinin ardından bu okuldan emekli oldu. Aynı dönemde İstanbul Üniversitesi Kimya Bölümü ile Hukuk Fakültesi'ne de devam eden İz, emekliye ayrıldıktan sonra Taksim'de Yeni Kolej'in müdürü olarak yeniden eğitimciliğe döndü.

EDEBİYAT, TASAVVUF TARİHİ VE HİTABET DERSLERİ VERDİ

İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde edebiyat, tasavvuf tarihi, hitabet ve irşat dersleri de veren İz, İslam bilimi ve tasavvuf alanında araştırmalar yaptı, dersler verdi. İz, Hz. Adem'den başlayarak bütün peygamberlerin tarihini içeren Ahmet Cevdet Paşa'nın kaleme aldığı "Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa" eserini sadeleştirdi.

Diyanet İşleri Başkanlığınca 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra Kur'an-ı Kerim'in Latin harfleriyle basılması konusunda danışmanlık yapması için davet edilen İz, bu durumun yanlış olduğunu söyleyerek vazgeçilmesini sağladı. İz, Başkanlık tarafından 1961'de hazırlanan "Kur'an-ı Kerim Meali"nin redaksiyon heyetine başkanlık yaptı.

Öğretmenlik mesleğine özel olarak değer veren İz, "Dünyaya tekrar gelme imkanım olsaydı, yine muallim olmak isterdim." ifadesini sık sık tekrarlardı. Talebelerine her fırsatta nasihatlerde bulunan İz, hayatı boyunca pek çok önemli olaya şahitlik etti ve yaklaşık 60 yıl süren hocalık yaşamında, devrin ileri gelen din, siyaset ve edebiyat insanlarıyla yakın ilişkide bulundu. Siyasi, ilmi, fikri ve sosyal yönden çok ciddi değişikliklerin olduğu bir dönemde yaşayan İz, tasavvuf, edebiyat ve felsefe alanında uzmanlaştı ve bu alanlarda eserler verdi.

İSTİKLAL MARŞI'NI BİR EĞİTİM ARACI OLARAK GÖRDÜ

Öğretmenlik hayatı boyunca eğitim tutkusuyla ücretsiz dersler de veren İz, İstiklal Marşı'nı bir eğitim aracı olarak gördü ve her fırsatta okudu. Öğrencilerine iyi insan, iyi Müslüman, ahlaklı birer kişi olmalarını tavsiye eden İz, din ve vatan uğrunda şehadet dâhil her şeyi göze alacak nesiller yetiştirmek için çalıştı. Derslerinde Türkiye'nin ve İslam dünyasının geleceğine dair konulara değinen İz, devrinde yaşayan pek çok öğretmenin aksine, yetenekli gördüğü kişilerin elinden tutarak yönlendirdi.

Türkçeyi çok güzel kullanan, güçlü bir hafızaya sahip ve vefalı yapısıyla tanınan İz, aile dostlarından şair Muhyiddin Raif Bey'in kızı Mihrinur Hanım ile evlendi ve çiftin bir kızı oldu. Tanık olduğu olayları, tanıdığı kişileri ve anılarını kaleme alarak "Yılların İzi" kitabında okuyucunun beğenisine sunan İz, Sönmez Neşriyat Şirketinin kuruluş yıllarında Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptı, İlim Yayma Cemiyetinin Danışma ve Bilim Kurulu'nda çalıştı. İslami İlimler Araştırma Vakfı ile Türk Kültürü Vakfının da kurucuları arasında yer alan İz, hem derslerinde hem de çevresinde pek çok bilim ve edebiyat adamının yetişmesini sağladı.

MEZAR TAŞINA "MUALLİM MAHİR İZ" YAZILDI

Tedavi gördüğü Paşabahçe Devlet Hastanesi'nde 9 Temmuz 1974'te vefat eden İz, Erenköy Sahrayı Cedid Mezarlığı'na defnedildi. Mezar taşına talebesi Prof. Dr. Uğur Derman tarafından celi ta'lik yazıyla "Muallim Mahir İz" hatlı kitabe işlendi.

Mahir İz, araştırma ve inceleme alanında "Tasavvuf", "Peygamber Efendimiz", "Din ve Cemiyet", anı türünde ise "Yılların İzi" kitaplarını kaleme aldı. Başarılı yazar "Hoca'nın Seçtikleri" adlı şiir seçkisinin yanı sıra "Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı" ve "Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa" adlı sadeleştirme eserlerini de literatüre kazandırdı.